موضوع : مقایسه تطبیقی گروه های موسیقی از قاجار تا کنون

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

اين مقاله با هدف نشان دادن تاثير حوادث سياسي و وقايع اجتماعي و بروز تفكرات و ايدئولوژي ها مختلف در آثار هنرمندان (كه در اين مقاله هنرمندان رشته موسيقي موردبحث است) و شيوه ارائه آثار آنها نوشته شده دوران مورد بحث از زمان قاجار تا زمان حاضر است كه همانطور كه مي دانيم حوادث سياسي فراواني مانند انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامي و ده‌ها تحول ديگر در اين دوران جامعه ايران را در نورديده كه تاثيرات شگرف اين حوادث در هنر موسيقي بر همگان روشن است . برخي از اين تاثيرات مثبت بوده و باعث تعالي موسيقي ايران شده  برخي ديگر اين هنر را از مسير اصلي خود منحرف كرده .
نوشتن در اين زمينه براي خواننده اي كه شناخت كافي از واژه هاي مورد استفاده در موسيقي ندارد كاريست غيرممكن بنابراين سعي شده تا در چند سطر پايين به طور مختصر واژه هاي مورد استفاده در اين مقاله را تعريف كنيم تا با داشتن زباني مشترك منظور خود را به طور رساتري به خواننده القا كنيم .
اولين واژه‌يي كه تعريف آن ضروري است واژه مد است .
مد در موسيقي به معني يك سري از صداهاست كه با فاصله هاي معيني نسبت به هم و نسبت به اولين نت (تنيك) قرار دارند كه مجموع آنها باعث بوجود آمدن نوع خاصي از موسيقي مي شود كه اگر نسبت اين فاصله ها تغيير كند آنوقت نوع موسيقي نير عوض خواهد شد .
براي مثال شور كه يكي از مدهاي مهم موسيقي ايران است نسبت فواصلش به اين ترتيب است . نت اول تا دوم سه ربع پرده - نت دوم تا سوم سه ربع پرده - نت سوم تا نت چهارم يك پرده - نت چهارم تا نت پنجم يك پرده - نت پنجم تا نت ششم نيم‌پرده - نت ششم تا نت هفتم يك پرده و نت هفتم تا نت هشتم يك پرده هر مد از 8 نت تشكيل مي‌شود كه اگر با فواصل بالا نسبت به هم چيده شوند . نغمه حاصل آن چيزي است كه ما به عنوان شور مي شناسيم و مي توان با تغيير اين فواصل نسبت به هم به مقام ها و مدهاي ديگر رسيد .
دومين واژه ،‌ واژه موسيقي سنتي است . واژه موسيقي سنتي را معمولاً در مقابل موسيقي جهاني به كار مي برند . يعني يك نوع موسيقي كه همه مردم جهان قادر به درك و فهم آن باشند موسيقي سنتي هر كشوري بر اساس حوادث تاريخي ، سياسي ، اجتماعي و موقعيت جغرافيايي آن كشور بوجود مي آيد . مردم هر كشوري نسبت فاصله نت ها را طوري انتخاب مي كنند كه نوع خاصي از موسيقي متناسب با شرايط ذكر شده در بالا بوجود مي‌آيد . موسيقي كلاسيك اروپايي از دو مد ماژور و مينور تشكيل شده (البته مدهاي ديگري در اين موسيقي وجود دارد كه امروزه مورد استفاده نيست) موسيقي سنتي ايران از 7 مد تشكيل شده است .
دستگاه : دستگاه به مجموع نغمه هايي كه در يك مد ساخته مي شود اطلاق مي‌شود اين نغمه ها بدين صورت ساخته مي شوند كه هر بار روي يكي از 8 نت گام تكيه مي شود كه به آن نت شاهد گفته مي شود به ترتيب شاهد قرار دادن نت ها و نغمه هاي حاصل از آن را رديف گويند و مجموعه رديف يك دستگاه را تشكيل مي‌دهد .
دستگاه هاي موسيقي ايراني عبارتند از ماهور - سه گاه - چهار گاه - همايون - شور ، نوا و راست پنجگاه كه اين دستگاه ها زير مجموعه هايي به نام نغمه دارند كه عبارتند از اصفهان - دشتي - ابوعطا - بيات ترك - افشاري .
واژه هاي ديگر كه تعريف آنها ضروري است عبارتند از هارموني - كنترپوان - اركستراسيون و فرم در موسيقي .
هارموني علمي است كه در مورد ارتباط عمودي نت ها بحث مي كند ارتباط عمودي نت ها يعني نت هايي كه به طور همزمان به صدا در مي آيند كه هر تركيب از نت هاي همزمان فضايي خاص در موسيقي پديد مي آورد كنتريوان علمي است كه ارتباط افقي نت‌ها را بررسي مي كند . يعني رابطه نت هايي كه پي در پي و پشت سر هم مي آيند .
اركستراسيون : اركستراسيون يك اثر موسيقي را مي توان با رنگ آميزي در يك تابلوي نقاشي مقايسه كرد . آهنگساز با بهره گيري از سازهاي مختلف و رنگ صوتي هر يك و تركيب آنها نقش ها و رنگ هاي بديعي را در اثر خود مي آفريند . فرم در موسيقي يعني ساختار كلي يك قطعه كه از عوامل و اجزاي مختلف تشكيل شده است. پس از اين مقدمه كه بيان‌آن جهت فهم مطالب اين مقاله ضروري به نظر مي رسيد به بررسي موضوع مورد بحث مي پردازيم .
دوران قاجار :
در اين دوره موسيقي وارث افولي كه از دوره صفويه كه آن را در موسيقي دوره سكوت ناميده اند بود . خصوصيات موسيقي دوره قاجار مانند ساير هنرها مثل نقاشي خصوصياتي كاملاً شرقي و سنتي بود زيرا هنوز درهاي تمدن اروپايي به روي ايران باز نشده بود .
بهتر است براي بيان خصوصيات موسيقي ، آن را با نقاشي مقايسه كنيم زيرا به خاطر ماهيت انتزاعي موسيقي صحبت در مورد آن مشكل تر است . نقاشي‌هاي دوره قاجار مخصوصاً تا قبل از دوران ناصرالدين شاه شامل مينياتور و نقاشي هاي قهوه خانه اي بود كه در هيچ يك عمق وجود نداشت ، همين طور از عامل نور استفاده چنداني در اين نقاشي ها نمي شد . در موسيقي حالت هاي بالا بوسيله هارموني ، كنترپوان و اركستراسيون بوجود مي آيد كه هيچ يك از اين عوامل در موسيقي دوره قاجار خبري نبود موسيقي مبتني بر تك نوازي و مهارت هاي شخصي يك نوازنده زبردست بود و اگر هم قطعه اي با چند ساز يعني به طور اركسترال اجرا مي شد تك صدايي بود . يعني تمام سازهاي خطي شبيه به هم داشتند .
در زمان سلطنت ناصرالدين شاه در اثر علاقه وي و حمايتش از نوازندگان و خوانندگان نخبه دربار وي محلي شد تا هنرمندان نامي در آن جمع شوند و نوعي موسيقي كه جداي از موسيقي كوچه بازاري و مبتذل آن دوره بود بوجود آيد . خاندان فراهاني كه راويان رديف موسيقي ايراني بودند و با علي اكبرخان فراهاني شروع مي شوند را مي‌توان از اين دسته هنرمندان دانست . كه آنچه مي توانستند از ميراث گذشته موسيقي در سينه خود جا دادند و به نسل‌هاي بعد منتقل نمودند زيرا خطي براي نگاشتن موسيقي در آن زمان وجود نداشت .
با تاسيس دارالفنون و گشايش شعبه موزيك نظامي تعدادي معلمين خارجي به ايران‌ آمدند و دسته هاي موزيك نظامي را تشكيل دادند كه دستاورد مهم اين دوره آشنايي با خط نت بود .
فهرست مطالب
دوران قاجار :    4
انقلاب اسلامي    11
نتيجه گيري :    14