موضوع : موقعیت شهر کاشان
توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد
موقعيت شهرستان كاشان
شهرستان كاشان از لحاظ آب و هوايي متنوع، 2100 هكتار وسعت و از شهرهايي استان اصفهان در شمال استان اصفهان است كه داراي 3بخش روستا مي‌باشد و فاصله اين شهر تا تهران 230 تا قم 95 و تا اصفهان 202كيلومتر مي‌باشد و در اكثر فصول مناسب است در شمال و شرق آن كوير است ولي روستاهاي خوش آب و هوايي در ارتفاعات كركس قرار دارد مثل قمصر.
كاشان هزاران سال است كه محل زندگي اقوام گوناگون بوده مانند تپه سليك و ..
كاشان از ديرباز از نظر صنايع دستي زبانزد خاص و عام بوده ولي با رشد صنايع ماشيني صنايع دستي آن رو به افول نهاد مثل زيلوبافي و قالي بافي كاشان نخستين زادگاه شهرنشيني و مدرنيت دنياست نخستين مكاني است كه چرخ ريسندگي در آن پيدا شده و نخستين مكاني است كه صنعت ريخته‌گري در آن يافت شد.
قديمي‌ترين زيگورات دنيا در اين شهر پيدا شده و نخستين مبدا صنعت سراميك منصوب به كاشان است نخستين معبد زرتشتي و معبد دنيا در كاشان است ، مراسم مذهبي در ايران به تاريخ شمعي است مراسم قالي مشهد اردهال كاشان است.
عمارت بيروني همين ساختماني است كه مورد بازديد قرار مي‌گيرد و مشتمل است به: سردر، هشتي ، راهرو ورودي، سرپوشيده يا تلار پذيرايي، اتاقهاي مختلف، زيرزميني‌ها، حياط و آب نما، بخش اندروني شامل دو باب خانه مجزا از هم است كه در سنوات قبل از كل مجموعه تفكيك و به صورت دو خانه مسكوني جدا از هم در آمده است. اخيرا يكي از اين خانه‌ها كه در قسمت شرق خانه بروجردي قرار دارد به وسيله ساختمان ميراث فرهنگي كشور خريداري و در نظر است پس از انجام تعميرات لازم ارتباطي اصلي و قديمي آن با خانه بروجردي برقرار و براي بازديد عمومي آماده مي‌شود . قسمت ديگر خانه‌اي است در شمال شرقي خانه بروجردي كه در حال حاضر در تملك و اختيار نوادگان مرحوم حاج سيد حسين بروجردي باني و مالك اوليه خانه است خانه بروجردي از مصالح سنتي و به گونه‌اي ساخته شده است كه دقيقا با شرايط و خصوصيات اقليمي كاشان سازگاري كامل دارد و از نظر طرح و نقشه و معماري بسيار قابل توجه و اهميت است. جريان هوا و عمل تهويه در زيرزميني‌ها به وسيله بادگيرهاي ساخته شده در روي بام و به صورت طبيعي و دائمي و بدون احتياج به هيچ وسيله مصنوعي انجام مي‌شود.
كليه مواد و مصالح مورد نياز براي ساخت اين خانه در محل تهيه شده است معمار سازنده اين بنا يكي از هنرمندان نامدار معماري سنتي كاشان در قرن سيزدهم هجري قمري به نام مرحوم استاد علي مريم است كه تيمچه امين الدوله در بازار ميانچال كاشان هم از ساخته‌هاي وي مي‌باشد. نقاشي‌هاي ارزنده و بي‌نظير اين خانه به ويژه صنيع الملك غفاري كاشاني (عموم هنرمند بزرگ نقاشي ايران مرحوم كمال الملك غفاري كاشاني) انجام شده است گفتني است كه صنيع الملك بنيانگذار اولين مدرسه نقاشي در ايران است. خانه بروجردي كاشان از نظر گچبري و ظرايف اين هنر ملي نيز در ميان خانه‌هاي ايراني منحصر به فرد مي‌باشد.
معماري مسكوني ايران و سبك خانه‌سازي در شهرهاي مختلف
- گوناگوني معماري مسكن در ايران
سرزمين بزرگ ايران، از معدود كشورهاي جهان است كه در طول تاريخ حيات خود ارائه دهنده يك نوع فرهنگ معماري خاص به جهان معماري بوده است. ويژگي‌هاي مهم فرهنگي و جغرافيايي ايران باعث شده است تا تنوع بسيار زيادي در معماري آن وجود داشته باشد. اگر بخواهيم به تبعيت از تقسيم‌بندي‌هاي جغرافيايي موجود به بررسي اجمالي معماري مناطق مختلف بپردازيم خواهيم ديد كه حتي يك منطقه جغرافيايي محدود، عرضه كننده گوناگوني‌هايي در معماري مناطق مختلف آن است. براي نمونه در استان گيلان كه بخشي از سرزمين سرسبز شمال ايران است، به انواع مختلف معماري مسكن در منطقه لاهيجان و لنگرود و اطراف رشت، ناحيه آستارا و بخش شمالي طالش، منطقه فومنات، ارتفاعات ديلمان و ارتفاعات سوله رودخان برمي‌خوريم. با مقايسه دو ناحيه كوهستاني ماسوله و زيارت گرگان و معماري در بر روي سطح شيب‌دار اين دو مكان تفاوتي آشكار در ساخت معماري مسكن در گيلان و مازندران كه دو منطقه همجوار با ويژگي‌هاي جغرافيايي تقريبا شبيه به هم هستند، ديده مي‌شود.
مناطق ديگري نيز هستند كه با وجود قرار داشتن در يك محدوده جغرافيايي، معماري مسكوني آنها يا از جهاتي و يا كاملا با هم متفاوت هستند.
معماري بوشهر و ديگر شهرهاي ساحلي خليج فارس همچنين معماري شهرهاي يزد، ميبد و اردكان از اين گونه‌گونيها مي‌باشد. در مناطق مذكور اگر بخواهيم بر مبناي عنصري به نام حياط دسته‌بندي از خانه‌ها داشته باشيم مي‌توانيم متمامي گونه‌هاي موجود در بوشهر و ساحل خليج فارس، يزد و ميبد و اردكان را در يك گروه قرار دهيم.اما با ورود به جزئيات خواهيم ديد كه حتي در يك محدوده معين از بوشهر تا بندرعباس معماري مسكن به يك شكل نيست و تفاوت‌هايي را در معماري هر كدام از آباديهاي اين خطه ساحلي مشاهده مي‌نماييم.
مكان‌هايي هم هستند كه با وجود نزديكي به هم، دو نوع معماري كاملا متفاوت مسكن را ارائه مي‌دهند. شايد روشن‌ترين مثال، معماري مسكن در ابيانه، نطنز و كارشان باشد كه در فاصله 50-60 كيلومتر از هم قرار گرفته‌اند. در اينجا هر چند كه خانه‌هاي نطنز و كاشان داراي حياط هستند ولي تركيب كلي فضاهاي آنها با هم متفاوت است. و روستاهاي اطراف آن بر روي دامنه شيب‌دار و بدون حياط ساخته شده‌اند.
- درونگراي معماري مسكوني
هر محقق براي آشنايي با معماري ايران و عناصر مختلف مانند: مسكن، مسجد، كاروانسرا، حمام و غيره نياز به تقسيم‌بندي‌هاي براي كار خود دارد. هر چند كه دو عامل زمان و مكان نيروي محرك اين محقق مي‌باشند، اما همانگونه كه ديديم در ايران بزرگ در يك زمان خاص و در منطقه‌اي كوچك مي‌توان ويژگي‌هاي مشترك و متفاوت را، با هم مشاهده نمود. پس ناگزير به انتخاب عوامل ديگري نيز مي‌باشيم كه افزون بر بعد زمان و مكان، بتواند در پيشرفت، تنظيم و گردآوري كار كمك بيشتري به ما بكند. انتخاب عناوين گونه‌شناسي برونگرا و درونگرا، با عنايت به اين موضوع صورت گرفته است.
به گونه‌اي از معماري مسكن با ويژگي‌هايي از قبيل داشتن ارتباط بصري و فيزيكي مستقيم با فضاي بيرون خانه، نداشتن حياط، گسترش در ارتفاع و ساماندهي فضايي نسبت به يك فضاي ديگر مثلا دالان آشنا هستيد.
نمونه‌هايي از اين نوع معماري در دشت گيلان، ماسوله مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته‌اند. تنوع اين گونه معماري مسكن مختص اين مكان‌ها نيست و در آباديهاي ديگر مثل زيارت گرگان، مجن و كمجان گونه‌هاي جالب و خاص يافت مي‌شود. بررسي معماري كندهايي چون كندوان و ميمند نيز در اين روند كمك قابل توجهي به ما خواهد كرد.
براي شروع يك بحث درونگرايي در معماري مسكوني نياز است كه نخست اشاره‌اي به معماري مسكوني دشت گيلان، ماسوله و ابيانه به عنوان گونه‌هاي برونگرا، داشته باشيم. گيلان را مي‌توان به مناطق دشتي و كوهستاني تقسيم نمود كه در هر كدام از اين مناطق معماري مسكوني شهري و روستايي داراي وجوه مشترك و همچنين تفاوت‌هايي با هم هستند. هر چند كه بافت‌هاي متراكم شهرهاي چون لاهيجان، رشت و فومن خانه‌هاي محصور در حياط هستند ولي اين حياطها، نمونه‌هاي كاملتر پرچين‌ها و يا (پرسين) خانه‌هاي گالي پوش هستند و محوطه اصلي تعداد زيادي از خانه‌ها، ارتباط بصري مستقيم با مسيرهاي بيرون خود دارند. حياط در اينجا وحدت دهنده عناصر مختلف داخلي آن مثل چاه آب، طويله، آشيانه طيور و انبار است. فضاهاي مختلف مسكن نيز شامل اتاق، ايوان و تلار مي‌شود. تنوع معماري مسكوني گيلان را مي‌توان در ساختمان‌هاي روستايي مشاهده كرد. در مناطق دشتي گيلان، خانه در يك پرچين محصور مي‌شود كه نشانگر حدود چاه آب، باغچه و محوطه خانه مي‌شود. مسكن به عنوان اصلي‌ترين عنصر خانه داراي محوطه زمستان نشين و تابستان نشين است. در خانه‌هاي يك طبقه، فضاهايي چون ايوان و انواع تاق‌ها ساخته شده است كه و براي فصل تابستان با كوچه به قسمتي از محوطه خانه يا در زير كندوج‌ها و يا در بالاي فضايي به نام كوتام استقرار مي‌يابند. تلار فضاي تابستان نشين طبقه اول در بيشتر خانه‌ها چه در نواحي دشتي و چه كوهستاني است. در منطقه فومنات خانه‌ها يك طبقه و نيمه، ساخته شده‌اند. نيم طبقه بالا معمولا بر روي فضاهايي چون انبار وطويله بوده و به نام بالاخانه و تلار خوانده مي‌شود. تمامي اين خانه‌ها، با فضاي سرسبز و احتمالا باغ‌ها و شاليزارهاي خود ارتباط بصري مستقيم دارند. براي ورود به مسكن نيز با محوطه‌اي كوهستاني و كوهستاني نيمه كوهستاني در دو طبقه ساخته شده، طبقه همكف كاملا بسته و طبقه اول همراه با تالار فضاهاي تابستان نشين است.
ماسوله يكي از شهرك‌هاي استان گيلان است بر روي دامنه‌هاي شيب‌دار ساخته شده است. از ويژگي‌هاي مسكن در اين آبادي، ارتباط بصري فضاهاي تابستان نشين يا فضاي سرسبز روبه‌روي آن است. خانه ها در ماسوله در ارتفاع گسترش يافته‌اند و طبقه اول آن اختصاص به فضاهاي تابستاني و زمستاني دارد. سومه فضاي كوچك و بسته زمستاني است كه در پشت اتاقهاي تابستاني قرار گرفته است. بريه كه‌ها (اتاقهاي پنجره‌دار) و تلار كه‌ها (اتاق‌هايي با يك پيشگاه در جلو) در شكل‌هاي مختلف و ارتباط با فضايي به نام چغم (هال) در حاشيه معابر و رو به منظر زيبا قرار گرفته‌اند.
خانه‌هاي بخش عمده‌اي از آبادي زيباي ابيانه نيز بر روي دامنه شيب‌دار ساخته شده است. فضاي تابستان‌‌نشين خانه‌ها در طبقه اول و قسمت زمستان نشين در اتاق كاملا بسته در طبقه همكف است و گاهي نيز در طبقه اول مي‌باشد. بازشوهاي يورت و هاري‌ها (اتاقهاي تابستاني) در فصل تابستان منظره زيباي دره پر از درختان صنوبر و ميوه را مانند تابلويي در جلوي اتاق‌ها قرار مي‌دهد.
فهرست مطالب
موقعيت شهرستان كاشان 1
معماري مسكوني ايران و سبك خانه‌سازي در شهرهاي مختلف 3
- گوناگوني معماري مسكن در ايران 3
- درونگراي معماري مسكوني 4
سردر 16
هشتي 18
راهرو 20
- اقليم گرم و خشك (فلات مركزي) 20
در خانه‌هاي اينگونه مناطق: (اقليم گرم و خشك- فلات مركزي) 22
حياط 24
حياط يا ميانسرا 30
بادگير: 34
نحوه ساخت بادگير 35
طارمه 41
اتاق 42
سه دري 43
پنج دري 44
تالار 44
آشپزخانه 45
نورگيري از سقف 46
جهت سازي در بناهاي مسكوني كاشان: 48
بخش تابستان نشين 49
بخش زمستان نشين 50
الف) بخش بيروني 51
ب-بخش اندروني 52
اندروني خانه بروجردي، خود شامل دو قسمت است: 52
انواع خانه‌ها: 55
در خانه با پيمون بزرگ تركيب فضاها به اين صورت است: 58
اشاره‌اي به سازه‌هاي معماري سنتي ايران (ديوارها و جداره‌ها) 62
ديوارها را مي‌توان به دو دسته تقسيم كرد: 62
نمونه‌اي از پوشش‌هاي معماري سنتي 64
عوامل اجتماعي و سوانح 64
خانه آل ياسين 65