موضوع : اشتغال گره بزرگ مدیریت

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

اشاره
به نظر مي رسد مسئله اشتغال در بسياري از كشورهاي پيشرفته صنعتي كه از مديريت و اقتصاد بسيار كارا و قوي تر نسبت به كشورهاي كمتر توسعه يافته برخوردارند رخت بربسته و ديگر با چنين معضلي روبرو نيستند. اما چنين نيست و تنها شدت آثار زيانبار ديو بيكاري در دنياي پيشرفته كم رنگ تر شده است. امروز در دنيا ميان كشورها رقابتي سنگين درجهت رفع مشكل اشتغال آغاز شده است طوري كه نه كشورهاي شمال و نه جنوب هيچكدام مدعي رهايي از تنشهاي اقتصادي اجتماعي فرهنگي و سياسي ناشي از بيكاري نيستند. و اين فرايندي نيست كه بتوان به راحتي آن را نـــاديده گرفت و نگران نبود. آنچه كه مي تواند جريان نابسامان بيكاري در جوامع را سامان دهد اقتصادي فعال و ماااوثر بر رشد اشتغال در جوامع مختلف به حساب مي آيد. تا آنجا كه در محافل سياسي و اقتصادي دولتها تبديل به نوعي نگراني ميان مسئولان اجرايي شده است. اين نگراني براي كشورهايي كه با جمعيت جوانتري روبرو هستند بيشتر و محسوس تر است. بويژه كشورهايي كه به لحاظ ساختارهاي اجتماعي و اقتصادي مسايل خود را بــــــــــه صورت زيربنايي با سرمايــــــه گذاري هاي لازم
 به موقع پيش بيني نكرده انــد. درباره نرخ بيكاري در كشورمان مي توان گفت كه طي دو سال اخير كاهش مختصري داشته و اميد است كه اين روند ادامه يـــابد. با اين حال يكي از بنيادي ترين مشكلات اقتصادي - اجتماعي كشور همچنان مسئله بالابودن نرخ بيكاري و تلاش برنامه ريزان و مديران براي دستيابي به راهكارهاي مناسب جهت ايجاد اشتغال و مهار نرخ بيكاري است. براساس آمار رسمي كشور نرخ بيكاري از 3/6 درصد در سال 1345 به 9 درصد در سال 1375 و به 14/5 درصد در سال 1380 افزايش يافته است. به نظر مي رسد حتي اگر به مقوله اشتغـــال خوش بينانه نگاه شود اين نرخ همچنان طي ده سال آينده عددي دورقمي باقي خواهدمانـــد. بنابراين چنانچه اهداف برنامه ها و پروژه هاي پيش بيني شده درجهت كاهش نرخ بيكاري در كشور با موفقيت روبرو نباشد و نتوان سالانه حدود يك ميليون شغل جديد ايجاد كرد بايد انتظار داشت كه بيكاري به يك بحران اجتماعي در برابر سياستگذاران برنامه هاي اقتصادي - اجتماعي كشور تبديل شود
تدبير در نخستين گزارش ويژه خود در سال جديد به بررسي نقش مؤلفه هاي مديريت و اقتصاد در رشد يا افول اشتغال در جوامع بويژه در كشورمان مي پردازد. اميد است با آغاز سال 1383 و مطالعه عملكرد برنامه ريزان و سياستگذاران طي دهه قبل (درجهت كاهش نرخ بيكاري و رشد اشتغال دركشور) و بررسي دلايل توفيق يا عدم توفيق پروژه هاي مربوط بتوان با اتخاذ تصميمات و شيوه هاي موثرتر نرخ بيكاري كاهش و معضل اشتغال سامان يابد.موضوعات مهمي كه در اين گزارش ويژه بررسي شده است عبارتند از: بررسي نگرشهاي متفاوت درباره كار تاثير تورم بر ركود اشتغال نقش ICT بر اشتغال نقش مديريت بنگاههاي اقتصادي در اشتغال چالشها و فرصتهاي مديريت طرف تقاضاي بازار كار بازار كار و بهره وري در برنامه چهارم توسعه اشتغال زايي در بخش خدمات بررسي مشكلات ساختاري اشتغال كشور و نقش نهــــــادها و رويكرد خصوصي سازي در رشد يا عدم رشد اشتغال.
امعه عـــــامل كار و نيروي انساني است. از اين رو اغلب اتوسعه نيروي انساني كيفيت و نحوه بهره گيري از آن را به عنوان يك شاخص باارزش در رشد و توسعه جوامع به شمار مي آورند. وقتي به كار و از نگرش وجداني توجه مي شود كليه عوامل و متغيرهايي كه به نوعي در ايجاد ترويج و توسعه انگيزشها و نيز دروني كردن فرهنگ و اخلاق كار موثرند موردتوجه قرار مي گيرد. در اين ميان فرهنگ و محيط هاي اجتماعي بويژه خانواده تاثيري به مراتب مهمتر نسبت به ساير عوامل دارند. زيرا در پروسه اجتماعي شدن نگرشها باورها ارزشها و افكار و نيز هنجارهاي اجتماعي در افراد دروني مي شود و وجدان فرد كه امري اخلاقي و ارزشمند است رشد مي يابد. در اين حالت انگيزش به كار و فعاليت و ميل به رقابت و كوشش در افراد نيز نهادينه شده و توسعه مي يابد.متاسفانه نتايج بسياري از تحقيقات كه توسط محققاني چون هرسي و بلانچارد (1986) نيواستورم جان ديويد كيت (1989) رابرت كول (1990) و مايكل لوبوف (1994) انجام شده است نشان مي دهد كه طي چند دهه گذشته انگيزش به كار و موفقيت و وجدان و اخلاق كار در كشورهاي جهان سوم آنطور كه بايد توسعه نيافته و نهادينه نشده است تا آنجا كه در اين كشورها بي ميلي به فعاليتهاي اقتصادي و توليدي و نيز احساس نااميدي و ناتواني و بدبيني به آينده درميان نيروهاي كار بويژه جوانان و زنان رشد يافته است (FURNHAM AND ATT - 1990) .اين دو بر نقش عوامل درون زا در بروز چنين وضعيتي معتقدند و آن را بسته به شرايط محيطي فرهنگي و اجتماعي مي دانند. به زعم «آريان فورن هام» اخلاق و وجدان كار از وجدان كار فردي و سازماني شكل مي گيرد و عالي ترين نوع آن در غيرت ديني و غرور ملي تبلور مي يابد و عامل تعيين كننده اي در حيات اجتماعي و سرنوشت هر كشور است اما تحقق و دستيابي به توسعه تنها در قالب توسعه مادي امكانپذير نيست. همانطور كه در حركت به سوي توسعه سعي مي شود كه عوامل مادي تاحد ممكن در كنار هم قرار گيرند تا بهترين نتايج حاصل شود استفاده از نيروي انساني نيز مستلزم آن است كه اين نيرو تا حد كافي داراي اخلاق آگاهي وجدان تخصص تعهد انگيزش آفرينندگي& اشتياق به كار و سرشار از تلاش براي ساختن و توليد و سازندگي باشد. توجه به كليه عواملي كه ضمن توسعه فرهنگ و وجدان كار در افراد جامعه به ارتقاي تعهد به كار و افزايش انگيزش كمك مي كند وظيفه همه جوامعي است كه به رشد و توسعه پايدار مي انديشند و توسعه پايدار را در سخت كوشي عشق به كار و توليد برنامه ريزي ايجاد زيرساختهاي لازم اقتصادي و عرضه فرصتهاي شغلي مي دانند. «رابرت كول» در يكــي از تحقيقات خود به اين نتيجه مي رسد كه نگرش ژاپني ها نسبت به كار رمز اصلي موفقيت اقتصادي آنهاست. در كنار اين انگيزش& پشتكار كه همه ژاپني ها آن را در دوران تحصيل فرا مي گيرند بسيار بااهميت است. عنصر پشتكار در اولين روزهاي حيات آگاهانه كودك در خانه در گـــوش او نواخته مي شود. طوري كه دوستان و نزديكان كودك از ابتدا او را به پشتكار ترغيب مي كنند. به همين دليل است كــه «وايت هيل» محقق آمريكايي مي گويد تمايل بسيار زياد و قوي براي به انجام رساندن يا اتمام كارها در كارگران ژاپني ديده مي شود. درحالي كه اين تمايل در كارگران آمريكايي بسيار كم رنگ است.
تورم بالا بيكاري بالا
در سالهاي دهه 1970 اتفاقي در اروپا و آمريكا رخ داد كه موجب شد تا هم تورم و هم بيكاري در آن جوامع افزايش يابد يعني به طور همزمان نرخ تورم و نرخ بيكاري در اقتصادهايشان روبه بالا رفت. درچنين شرايطي بود كه واژه اقتصادي جديدي با نام «تورم ركودي» متولد شد.
در بررسي داده هاي نرخ بيكاري و نرخ تورم در ايران نيز طي دو دهه 40 و 50 شمسي مشخص شد كـــه اعمال سياستهاي اقتصادي به منظور دستيابي به هدف اشتغال كامل باعث شد تا ثبات قيمتها بر هم بخورد تا آنجا كه طي دو دهه اخير آمارها نشان مي دهند كه نرخ بيكاري و نرخ تورم به طور همزمان افزايش يافته است. به عبارتي طي 20 سال اخير نوعي تورم ركودي در ايران نيز وجود داشته است. بيشترين تورم ركــودي در كشور طي سالهاي 80 - 1357 رخ داده است مثلاً نرخ تورم و بيكاري در سال 1357 به ترتيب 9/9 و 11 درصد بوده است در سال 1362 به ترتيب به 14/8 و 12/7 درصد در سال 1372 به ترتيب به 22/9 و 14 درصد و در سال 1378 به ترتيب به 20/1 و 15/8 درصد افزايش داشته اند.
نقش ICT در اشتغال
دهه 1990& با دو پديده جهاني شدن و انقلاب فناوري اطلاعات و ارتباطات مواجه بوده است. مهمترين شاخص صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات كاهش قيمتها همزمان با بهبود سريع كيفيت است باتوجه به مزاياي فناوري در كشورهاي پيشرفته دنيا نقش فناوري در توليد ناخالص ملي حجم سرمايه حجم تجارت صادرات اشتغال تحقيق و توسعه و... بيشتر مي شود. اثرات فناوري اطلاعات و ارتباطات در فعاليتهاي اقتصادي در كاهش هزينه توليد و افزايش سود بنگاههاي اقتصادي نمايان مي شود.
در كشور ما اين صنعت هنوز از تفاوت زيادي در مقايسه با كشورهاي پيشرو برخوردار است. حمايت از واحدهاي تحقيق و توسعه انطباق عرضه و تقاضاي نيروي متخصص بالابردن كيفيت آموزش انتخاب فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان استراتژي ملي حمايت از سرمايه گذاري خارجي الحاق به سازمان تجارت جهاني و توسعه چارچوب نهادي فني و حقوقي در برنامه هاي توسعه مالي مي تواند برخي مشكلات اقتصاد و اشتغال را رفع و مزيتهاي جديدي را ايجاد نمايد. اشتغال در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات روز به روز گسترش پيدا مي كند. در سال 2000 20 كشورعضوOECD داراي 16 ميليون شاغل در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات بودند كه حدود 6/4 درصد اشتغال بخش بازرگاني را تشكيل مي دهد. در ايالات متحده و اتحاديه اروپا (با درنظر گرفتن يونان& ايسلند ايرلند و لوكزامبورگ) 34 درصد و در ژاپن 18 درصد اشتغال بخش بازرگاني را شكل مي دهد. در اين كشورها فناوري اطلاعات و ارتباطات منبع عمده رشد اشتغال است. طي دوره 2000 - 1995 اشتغال بخش كشورهاي OECD با نرخ رشد متوسط سالانه 4 درصد تقريباً سه ميليون نفر رشد داشته است. نرخ رشد اشتغال در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات بيش از 3 برابر اشتغال در بخش بازرگاني بوده است.
اشتغال در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات در ايران
ايران با حدود 70 هزار دانش آموخته در رشته هاي دانشگاهي مربوط به فناوري اطلاعات و ارتباطات داراي پشتوانه بالقوه منابع انساني است. سالانه حدود 10 هزار نفر
فهرست مطالب
اشاره 1
تورم بالا بيكاري بالا 5
نقش ICT در اشتغال 5
اشتغال در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات در ايران 6
نقش مديريت بنگاههاي اقتصادي در اشتغال 9
فرصتهاي مديريت و اشتغال 10
تجارت و اشتغال    11
خصوصي سازي و اشتغال 20
جمع بندي و نتيجه گيري 27
منابع 31