موضوع : مقاله شهرسازی در یونان باستان
توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد
نگرشی بر تاثیر طبیعت بر معماری شهرهای باستان
• دوران باستان، بین‌النهرین 3500 سال قبل از میلاد
• میان دو رود، جلگه فرات و دجله جلگه‌ی حاصلخیزی وجود دارد كه پهنه‌های تمدن انسانی شناخته می‌شود.
• در دوران باستان این سرزمین رابطه‌ی ستایش‌آمیز با طبیعت مبین نوع ارتباط انسان با طبیعت پیدامونش بوده.
1- احترام به محیط طبیعی و تقدیس آن، انسان را موظف می‌ساخت كه تمامی فعالیتش را با طبیعت هماهنگ سازد.
2- تقدیس طبیعت، موجب می‌شد كه انسان خود را نگهبان بپندارد، تمامی عملیاتش را با عناصر آن(خطوط، نور و رنگ‌های طبیعت) همگون و هماهنگ سازد.
3- زمین به عنوان زمین مادر منبع و منشاء تمامی خوبی‌ها و زایش و بقای هستی تلقی می‌شد.
4- آب نیز عنصری برای تولید و بقا محسوب می‌شد و برای رویاندن و ایجاد خنكی به كاری رفت و اهمیت تمثیلی و معنوی داشت.
5- تجلی این اعتقادات در باغ‌های معلق یا پردیس‌های بابل می‌باشد. كه در امتداد دیوارهای شهربابل در زمین‌‌های حاصلخیز به صورت یكسری از تراس‌های مشجر روی یكدیگر ساخته شده بود و روی هر یك از این تراس‌ها گونه‌های گیاهی متفاوت كاشته شده بود.
6- این باغ‌ها دارای محوری بودند كه با دو ردیف درخت احاطه شده بود و از میان آنها جوی آبی می‌گذشت.
• دوران باستانی مصر (3500 سال قبل از میلاد)
• جلگه‌ی حاصلخیز مصر در كنار رود نیل همزمان با تمدن بین‌النهرین با كشاورزی تكامل یافته رابطه‌ی انسان مبتنی بر الهام از طبیعت و آمیختگی معماری با طبیعت.
1- طبیعت پایه الهام معماری بنای معابد مصری ـ اهرام تقلیدی از كوه ـ ستوان از نخل و سرستون تقلیدی از گل نیلوفر یا پاپیروس.
2- سیستم باغسازی به صورت باغ‌های كشاورزی.
3- باغ‌ها در قطعات مستطیل شكل، گیاهان با فرم منظم و دیوار بلند آن را احاطه می كرد.
4- به صورت نهرهایی كه 2 طرف آن نخل بود، شطرنجی می‌شدند.
5- باغ مصری دوران باستان، الگوی مشخصی برای باغسازی غرب بوده است.
6- دوران باستان یونان از قرن پنجم پیش از میلاد تا چهارم.
7- در این برای یونانیان طبیعت مكان مقدس بود و نظم هندسی معماری در نظم طبیعت اقدام می‌شد. ویژگی ارتباطی انسان با عناصر طبیعت به شرح زیر است:
8- در ادبیات كه آثار هومر (ایلیاد و اودیسه) شاخص آن است، طبیعت مكان مقدس توصیف شده است.
9- شیوه معماری و نوع استقرار معابد در بستر طبیعت به گونه‌ای بوده كه به فضا، ابعاد و مضامین نمادین (سمبلیك) می‌بخشیده است.
10- شهرها به عنوان ملاك زیبایی شناخته می‌شدند نه طبیعت و باغ‌ها.
11- بر این مبنا لذت بردن از عناصر طبیعی در یونان باستان، غیرمنطقی و غیرقابل تعریف شناخته شده بود.
12- در دوران كلاسیك به ویژه درزمان افلاطون و ارسطو، هنر باغسازی وجود داشت. این باغ‌ها محل تجمع فلاسفه محسوب می‌شد كه از آن جمله می‌توان باغ‌های آكادمی افلاطون و اپیكور را نام برد.
• دوران باستان، روم ـ اواخر قرن چهارم قبل از میلاد تا قرن پنجم بعداز میلاد
• بهره‌وری از طبیعت، سازماندهی سرزمین برای تولید، ساخت «ویلا ـ باغ» و توانایی تكنیكی و صفحه‌آرایی، در مجموع گرایش غالب رومیان باستان در برخورد و ارتباط با طبیعت به شمار می‌رفت. ویژگی‌های این رابطه به شرح زیر است.
1. در روم باستان طبیعتی مورد ستایش بود كه حضور انسان در آن حس می‌شد.
2. زیبایی نیز در رابطه‌ای مستقیم با سودمندی قرار داشت و عملكرد زیبایی منظر با ارزش درآمدزائی آن مرتبط بود.
3. نوسازی در منظر طبیعی، با كاشت متقارن درختان و جستجوی فرم‌های هندسی برای المان‌های طبیعت همراه بود.
4. باغ‌های رومی مانند تابلوی طراحی شده‌ای بودند كه با مجسمه قهرمانان، فواره، استخر و معابد آراسته می‌شد.
5. در ویلا ـ باغ‌ها گیاهان به صورت متنوعی هرس می‌شدند و به اشكال مكعب، استوانه‌گر دری آمدند.
• دوران باستان ایران (از قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن هفتم)
• این دوران با حكومت هخامنشیان، اشكانیان و ساسانیان بر ایران هرماه است. طی آن مفاهیم باغ هشت و باغ شهر رابط بین طبیعت و ایرانیان باستان را تعیین می‌كند. این مفاهیم، نماد (سمبل) خنكی و حاصلخیزی به شمار می‌رفتند و منشاء هستی و آفرینش و عامل تسلط بر دنیای بیرونی محسوب می‌شدند،در چنین نگرشی بقایای شهریه وجود باغ بستگی داشت و شهر تا زمانی می‌توانست به هستی خود ادامه دهد كه د رمدخل آن، باغ مستقر باشد، چون بر مبنای این اعتقاد، آب به عنوان منشاء حیات، توسط باغ از سینه خاك گرفته می‌شد و در شهر بخش می‌گردید. در مجموع، ویژگی‌های ارتباط ایرانیان با طبیعت و منظر به شرح زیر قابل توصیف است.
1. مانند تمدن بین‌النهرین باغ تصویری ازجهان جاودانه بود.
2. كاشت درختان منظم، میوه در كنار گیاهان معطر، منشاء باسنن بابل و مصر.
3. نظم هندسی از تقارن پیروی می‌كرد كه مفاهیم افسانه‌ای و عرفانی داشت.
4. در تمدن ساسانیان، نظم هندسی باغ، ایده جهان را تداعی می‌كرد و حفاظت از زمین و محیط مقدس شمرده می‌شد.
5. باغ‌ها د رمجموع، مكان‌های سحرآمیزی به شمار می‌رفتند كه هم شهر بودند و هم باغ بهشت این مكان‌ها در عین حال، نهاد خنكی، حاصلخیزی و تولید محسوب می‌شدند.
6. باغ بهشت‌ها نمایانگر یگانگی زمین و آسمان بودند و با ایجاد نظم در زمین، نظم خدایی را جستجو می‌شد.
• قرن میانی از پنجم تا پانزدهم میلادی
• تمایز بین فرهنگ غرب و شرق آشكار شد در غرب ترس از طبیعت و دنیای بیرونی شكل گرفت. از این‌رو، معماری شهرها به‌درون حصارها در منظر طبیعی پناه برد و طبیعت ایده‌آل تنها در تصویر و آفرینش‌های عنصری تجلی یافت.
ارتباط شهرسازی مصريان با يونانيان باستان
به گزارش خبرگزاري ايسنا،در 75 مايلي جنوب قاهره و در مكاني كه پوشيده از سنگ و ماسه است، بقاياي شهري تاريخي كه زماني يكي از زيباترين و آبادترين شهرهاي مصر باستان بوده است، قرار دارد. اين شهر تاريخي كه تبتونيس (Tebtunis) نام دارد، مساحتي بيش از 20 هكتار داشته و دست كم قدمت اشيا و بناهاي كشف‌شده در آن، سه‌هزار سال است.
همچنين در نزديكي تبتونيس، شهر تاريخي ديگري به نام سبك (Sobek) قرار گرفته است. سبك نام يكي از خدايان مصر باستان است كه هزاران سال پيش توسط مصريان باستان پرستش مي‌شده است. در اين شهر، آثاري از تمدن اسلامي نيز كشف شده‌اند.
شهرهاي تاريخي تبتونيس و سبك در دهه‌ي 30 ميلادي و زماني كه زير خروارها شن قرار داشتند، كشف شدند. تاكنون در اين شهرهاي تاريخي، اشيا و بناهاي فراواني به‌دست آمده‌اند؛ ولي نكته‌اي كه سبب شگفتي باستان‌شناسان شده، كشف بقاياي دژي مستحكم در گرداگرد اين شهرهاي تاريخي است.
باستان‌شناسان با بررسي سبك‌هاي معماري به‌كار رفته در بناهاي شهر تاريخي تبتونيس و پاپيروس‌هاي كشف‌شده به اين نتيجه رسيده‌اند كه اين شهر تاريخي سه دوره رونق و شكوفايي را پشت سر گذاشته، ولي در پايان دوره‌ي سوم براي هميشه خالي از سكنه شده است.
پروفسور كلاوديو گالاتزي (Claudio Gallazzi) از دانشگاه ميلان، از سال 1998 ميلادي همراه باستان‌شناساني از ايتاليا و فرانسه كاوش در شهر تبتونيس را آغاز كرده است. او در اين سال‌ها موفق به كشف شواهدي دال بر روابط تنگاتنگ مردم اين شهر با مردم تمدن يونان باستان شده است