موضوع : مقاله حسابداری تورمی و بررسی آثار آن و علل شکست آن در ایران

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه
تورم یکی ازواقعیت های زندگی امروزدراغلب کشورهای جهان به شمارمی آید.اگرچه تغییرارزش واحداندازه گیری برحسب پول مورد تأیید تمامی حسابدران است اما درموردروشهای نظری وعملی تعدیل این تغییرارزش، توافق کلی وجود ندارد.
حسابداران برخی از کشورها، بیش از80 سال است که اثرات بالقوه تغییرات قیمت هابراقلام حسابداری را تشخیص و به نتایج آن پی برده اند، بطوریکه برخی از واحدهای تجاری اثرات تغییرقیمت هارادرگزارشگری مالی دردهه 1920 میلادی خود اعمال می کردند.مراکزحرفه ای حسابداری ازقبیل انجمن حسابداران امریکا(AAA)و انجمن حسابدارن رسمی امریکا(AICPA )درطی حدود نیم قرن درنشریات خوداثرات تغییر قیمت ها را بر اقلام گزارشگری مالی مورد بحث قرار داده،هردوسازمان فوق قویاً از حسابداری مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی تا اواسط دهه 1930 حمایت نموده، بطوریکه در آثار و نوشته های انجمن حسابداران آمریکا (AAA) آمده است که:
«حسابداری....ضرورتاً فرآیند ارزشیابی نیست.بلکه تخصیص بهای تمام شده تاریخی ودرآمد به دوره های جاری و آتی است.»
در اوایل دهه پنجاه هر دو سازمان در آثار و نوشته های خود تجدید نظر کرده انجمن حسابداران امریکا در سال 1952، بیانیه شماره 2 درباره «تغییرات سطوح قیمت وصورتهای مالی»منتشرنموده،دراین بیانیه توصیه شده که صورتهای مالی بایستی براساس واحدهای قدرت خریدعمومی،همراه باصورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی گزارش گردد. در سال 1952،انجمن حسابداران رسمی امریکا مسئولیت مطالعه درباره تغییر مفاهیم مربوط به درآمد را بر عهده گرفت، در گزارشات و مطالعات این سازمان آمده است:
«شرکت هایی که مالکیت آنها به طور گسترده در بسیاری از مناطق پراکنده می باشند. باید برای فراهم کردن اطلاعاتی که در تعیین اندازه گیری درآمد بر مبنای تقریبی واحدهای قدرت خرید معادل دارند. بکوشند، و چنین اطلاعاتی باید در تمامی موارد به گونه ای که امکان دارد ارائه گردد تا حسابداران و حسابرسان مستقل بتوانند از این طریق و بر مبنای آن نظرات قطعی خود را اعلام نمایند.»
انجمن حسابداران رسمی آمریکا(AAA) درسالهای 1957و1966درگزارشات خود از ارائه مجدد صورتهای مالی بر مبنای سطح عمومی قیمت ها جانبداری کرده،و انجمن حسابداران رسمی آمریکا (AICPA) در مطالعات و تحقیقات حسابداری خود دربیانیه شماره5درسال1961،آثارمربوط به تغییرات سطح قیمت راموردبررسی قرار داد.دراین بیانیه تأکیدشده است که اطلاعات لازم باید دریادداشت های همراه صورتهای مالی با استفاده ازشاخص قیمت واحدارائه گردد.درسال1969 هیأت تدوین اصول حسابداری ((AP9 بیانیه شماره 3 خود را درباره تهیه صورتهای مالی تعدیل شده بر مبنای شاخص قیمت ها منتشر کرد و پیشنهاد نمود که این طالاعات باید افشا گردد.
درهمین دوران کمیته تروبلود(Trueblood)به نیازبرای شناسایی تغییرقیمتها درصورتهای مالی تأکیدفراوانی می نماید،اندکی بعد، دراواخر سال 1974 هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی(FASB)پیشنهادی تحت عنوان«گزارشهای مالی مبتنی برواحدهای قدرت خریدعمومی»منتشرنمود،طرح پیشنهادی بدین قرار بود که واحدهای تجاری علاوه بر تهیه صورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی، باید صورتهای مالی تعدیل شده ای، که اقلام آن بیانگر قدرت خرید عمومی پول ی باشد،افشاء نمایند.
درهمین دوران؛هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی(FASB)،اجرای طرح آزمایشی خودرابه تأخیر انداخته، زیرادرمارس1976، کمیسیون اوراق بهادار و بورس بیانیه حسابداری شماره 190(ASR)خودرامنتشرکرد،دراین بیانیه،ازوضعیت قبلی خود،که ارائه اطلاعات به غیرازارزشهای تاریخی ممنوع شده بود،جانبداری نکرده وتأییدنمود،که طی آن افشاءاطلاعات مکمل برمبنای ارزش های جایگزینی برای کلیه شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار در مورد موجودی ها، اموال، ماشین آلات و تجهیزات ناخالص، که مجموع آنها بیش از صد میلیون دلار و یا بیش از ده درصد جمع دارایی ها باشد، الزامی می باشد.
مطالعاتی که هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB) درباره 125 شرکت آمریکایی انجام داد حاکی از آن بود که، در دوران تورم، زمانی که صورتهای مالی براساس مبنای ارزشهای تاریخی تهیه می گردد، سود ناشی از عملیات جاری بیش از میزان واقعی گزارش شده، در نتیجه بسیاری از واحدهای تجاری مبالغی بیش از میزان واقعی گزارش شده، در نتیجه بسیاری از واحدهای تجاری مبالغی بیش از میزان واقعی به عنوان مالیات و سود،ازمحل سرمایه، بین طرفین ذینفع پرداخت می نمایند.
نتایج تحقیق ومطالعات آثار تورم بر صورتهای مالی بر بهای تمام شده تاریخی در سال 1979، موجب گردید تا هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB) بیانیه شماره 33 تحت عنوان«گزارشهای مالی و تغییر قیمت ها»را منتظر کرد.
دراین بیانیه که عنوان نوعی تجربه به آن اطلاق شد شرکتهای بزرگ ملزم گردیدند که اطلاعات زیر را ارائه دهند:
1.    ارائه مجدد سود حاصل از عملیات مستمر با توجه به اثر کلی تورم
2.    سود یا زیان قدرت خرید مربوط به خالص اقلام پولی
3.    سود حاصل از عملیات مستمر بر مبنای ارزشهای جاری
4.    ارزش جاری موجودیها و اموال، ماشین آلات و تجهیزات در پایان دوره مالی
5.    افزایش یاکاهش ارزش جاری موجودیهاوامول ماشین آلات وتجهیزات پس ازکسرآثار تورم (تورم خالص)اما دراستاندارد حسابداری موردنظر،ارتباط مواردافشای بالاباصورتهای مالی اساس روشن نشده است.
دراین بیانیه تأکیدشده است که، شرکت های بزرگ باید اطلاعات مربوط به ارزش های جایگزینی وهمچنین سود وزیان ناشی ازنگهداری اقلام رادریادداشت های پیوست صورتهای مالی افشاء نمایند.
بدیهی است که در این بیانیه، توصیه شده که شرکتها علاوه بر تهیه صورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی باید با استفاده از شاخص سطح عمومی قیمت ها صورتهای مالی تعدیل شده براساس واحدهای پولی دارای قدرت خرید ثابت گزارش نمایند. یا با ارائه گزارشهای مالی بر مبنای «ارزش جاری» که از طریق ارزش جایگزینی دارایی ها و هزینه های مشخص تهیه گردیده، به عنوان صورتهای مالی مکمل پیوست گزارشهای مالی افشاء نمایند.
در این زمینه شرکتهایی مشمول تهیه صورتهای مالی مکمل می شوند که دارای شرایط زیر باشند:
•    شرکتهایی که موجودی کالااموال وماشین آلات وتجهیزات(خالص)آنها بیش از125میلیون دلارمی باشد.
•    شرکتهایی که جمع دارای آنان(بعدازکسراستهلاک)بیش ازیک میلیاردمی باشد.
 (روش حسابداری که تغییر قیمتهای خاص را درنظرمی گیرد به حسابداری ارزش جاری معروف است؛دراین سیستم به منظورارزشیابی اقلام،ازارزشیابی اقلام، ازارزش جایگزینی(ارزش جاری خریددارایی)یاارزش بازیافتنی(ارزش جاری فروش) یا ترکیبی ازهردواستفاده می شود).
حسابداران به طور اعم و مراکز حرفه ای حسابداری از قبیل انجمن حسابداران آمریکا(AAA)،انجمن حسابداران رسمی آمریکا(AICPA)وهیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB) تاقبل ازانتشار دستور العمل حسابداری شماره 190توسط کمیسیون اوراق بهادار و بورس، به شدت طرفدار بهای تمام شده تاریخی تعدیل شده بر مبنای سطح عمومی قیمت ها بودند .
 با این وجود اینکه مراکز حرفه ای حسابداری، ارزش بهای تمام شده تاریخی تعدیل شده را بر ارزش جاری ترجیح می دادند. امری کاملا تصادفی و صرفاً براساس حدس و گمان استوار است، اما در مواردی ممکن است دلایلی نیز وجود داشته باشد. به عنوان مثال اندازه گیری بهای تمام شده تاریخی تعدیل شده بر مبنای تغییرات واحدهای پولی معمولا آسانتر از اندازه گیری ارزش جاری می باشد، زیرا این امر از طریق شاخص قیمت مصرف کننده می تواند بهای تمام شده تاریخی را تعدیل نماید، در صورتیکه برای تعدیل اقلام تاریخی بتوان شاخصی مناسب را مبنا قرار داده و به توافق رسید، نتیجه عملیات مربوط به حسابرسی آسانتر می گردد.
به هرحال اقدام کمیسیون اوراق بهادارو بورس سبب روند تکاملی تدریجی حسابداری تغییرقیمت ها شده نتایج دستورالعمل حسابداری شماره 190 (ARS-190) منجربه بازنگری راه حلهای چندجانبه در گزارشگری آثار تغییر قیمتها در بیانیه شماره 33 هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی گردید. نتیجه این حرکت (ARS-190) منجربه بهبود کیفی حسابداری مبتنی بر تغییرقیمت هاشده است.این حرکت نتیجه سیر تکاملی نبود بلکه بیشتر بازتاب تفکر و اندیشه جان برتون (John Burton) حسابدار ارشد کمیسیون اوراق بهادار و بورس (SEC) شمرده می شد برتون با توجه به سابقه دانشگاهی و علمی خود اعتقاد راسخ داشت. چنانچه که تغییری در گزارشگری مالی به علت تغییر قیمت ها، مورد نیاز باشد، باید این تغییرات را در سیستم اندازه گیری ایجاد نمود؛ تا سیستم بتواند اطلاعات مفیدتری را در اختیار استفاده کنندگان گزارشات مالی قرار دهد. مطلب زیر بهترین گواه برای استنتاج برتون است:
«تورم سبب تحریف قابل ملاحظه ای بر حقایق می شود، زیرا در شرایطی که واحدهای پولی تاریخی مبنای اندازه گیری در سیستم حسابداری باشد با توجه به تغییرات سریع قیمت ها آشکار است که تطبیق ارزشهای پول تاریخی با درآمدهای جاری مبنای مناسبی برای میانگین خالص جریان های نقدی ورودی در سطوح مختلف فعالیتهای جاری نیست».
تفکرات برتون (سیستم اندازه گیری بر مبنای ارزش جاری) یکی از مباحث قوی در سیستم اندازه گیری ارزش های اقتصادی را نشان می دهد. در این روش هزینه ها بر مبنای ارزش جاری جایگزینی دارایی های فروش رفته یا مصرف شده به عنوان هزینه های دوره شناسایی می شود. در روش فوق هزینه های جاری در زمان تحقق مبادله با میانگین اقلام جریان های نقدی مقابله می شوند.
فهرست مطالب
مقدمه    1
ماهیت تغییرات قیمت:    6
گزارشگری مالی وحسابداری تغییر قیمتها:    7
طبقهبندی اقلام پولی و غیرپولی:    7
اقلام پولی:    7
اقلام غیرپولی:    7
سود و زیان اقلام پولی:    7
سپس، مبلغ تعدیل شده با ارزش جاری دارایی یا بدهی در پایان دوره مالی یا در زمان کاهش یافتن آن مقایسه میگردد. تفاوت دو رقم مزبور معرف سود یا زیان قدرت خرید است.    8
نحوه محاسبه شاخصهای قیمت:    8
تعدیل اقلام غیرپولی:    8
مدل های تعدیل براساس تغییرات قیمت:    8
ارزیابی روش تعدیل برحسب تغییر قدرت خرید:    8
حسابداری برحسب ارزشهای جاری:    9
اندازهگیری سود و مفهوم حفظ و نگهداشت سرمایه:    10
ارزیابی روش حسابداری برحسب ارزشهای جاری:    10
رویکردهای مختلف:    11
استاندارد شماره 8 در مقایسه با استاندارد شماره 52:    12
حسابداری تورمی‏ و توسعه‏ حسابداری در ایران    12
حسابداری و آثار تورم    13
اهمیت موضوع    15
حسابداری تورمی در ایران    16
تعریف مسئله:    17
فرضیهء بنیادی واحد پول‏ ( Monetary Unit )    17
تدوین استانداردهای اجرایی    18
سابقهء تاریخی حسابداری تورمی    20
هدفهای استاندارد شماره 33    21
صدور استاندارد 89 FASB ،تخفیف‏ استاندارد 33    22
بحثهای موافق و مخالف دربارهء تعدیلات سطح عمومی قیمتها    23
تعدیل صورتهای مالی و تئوری‏ حفظ سرمایه    24
تحولات بعدی    26
توصیف مختصر عرصه آزمایشگاهی‏ و نمونه‏گیری‏ها    27
صورتهای مالی مورد آزمون    28
تعیین شاخصها:    29
گروه مخاطبان    29
خلاصهء روش‏شناسی پژوهش    31
آزمون فرضیه‏ها    32
خلاصهء یافته‏ها    33
یافته‏های اصلی    33
نتیجه‏گیریها    34
اهمیت موضوع در ایران    35
پیشنهادهایی برای توسعه ورشدکاربردی مبانی حسابداری تورمی    38
بررسی موانع استفاده از حسابداری تورمی درایران    39
فرضیه های تحقیق    41
قلمرو تحقیق    42
جامعه آماری وروش تحقیق    43
روش نمونه گیری    43
ابزار جمع آوری داده ها    44
روش های آماری    44
آزمون فرضیات فرعی    48
نتایج تحقیق    51
بحث ونتیجه گیری کلی    52
پیشنهاد ها    53
منابع و ماخذ :    54