موضوع : حسابداری و موجودی کالای شرکت ملی گاز استان خراسان

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

فصل اول

استانداردنمودن کالا

اهمیت ونقش کالا :

اهمیت کالا در ساز مانها ، کشورها واصولا"در مجموعه جهان بر کسی پوشیده نیست، با

بررسی تراز نامه ها هرسازمان ویا هرشرکتی متوجه میشویم که قسمت عمده دارائی های
 
آن شرکت/سازمان را موجودی کالا تشکیل می دهد .

شاید چیزی حدود50 تا60 درصد هزینه هر پروژه  مربوط  به کالای آن می باشد. بعنوان
 
مثال درشرکتی ملی گازبیش از60 درصد کل بودجه های عملیاتی آن مربوط به تامین کالا

های مورد نیاز می باشد که از بنظرمی رسد سایر شرکت های تابع وزارت نفت هم همین

وضع را داشته باشند .

متأسفانه در کشور ما نقش کالا در فعالیت های تولیدی/ بازرگانی چندان که باید  شناخته

نشده است این عد متوجه کافی به مسئله ای که در اکثر مواقع قسمت اعظم منابع مالی و

انسانی موسسات را به خود اختصاص می دهد. درهر گوشه وکنار به چشم میخورد.

ازانباری های منازل گرفته تاانبارهای بزرگ کارخانه ها وسازمان های دولتی وخصوصی

نگاهی  به انبارهای  کارخانجات  مختلف، شرکتهای حمل ونقل میدانهای بار، مغازه های

کوچک وفروشگاه های بزرگ همه وهمه وضع نامطلوب موجود رابخوبی نشان می دهد.

د ر کمتر مؤسسه ای با مسئله کالا بطورجدی برخورد شده است وآنجا هم که این مسئله   

مطرح بوده است تنها به قسمت انبارداری، آنهم بصورت بسیار ابتدائی بسنده شده است.

این برخورد با مسئله کالا تنها در سطح صنعت نبوده بلکه در مؤسسات علمی نیزازوضع

مشابهی یرخوردار است .

در کمتر دانشکده ای در کشور موضوع  کالا  بعنوان شاخه ای اصلی از مد یریت تولید و  

صنایع تد ریس می شود  واگر صحبتی از آن می شود  بسیار مختصر ودر حد چند  جلسه
 
آشنائی بیشتر نیست. شاید روزی برسد که اهمیت ونقش کالا در ساز مانها بیشتر شناخته

شودودر مجامع علمی جایگاه واقعی خود را باز یابد انشاءا...

علی ا یحال وابستگی های سیاسی واقتصادی رژیم گذشته وبعضاٌ اولویت دادن ملاحضات

سیاسی به مسائل فنی وصنعتی تمامی کشوررا به نمایشگاهی ازانواع ماشین آلات وکالاها

صنعتی تبدیل کرده است که صنایع نفت وگاز نیز غرفه بزرگی از آن را تشکیل می دهند به

عنوان مثال در حال حاضر تأسیسات موجود درشرکت ملی گاز ایران مانند پالا یشگاه های
 
گاز وایستگاه های تقویت  فشار که در حال کار می باشد توسط مهند سین  مشاور خارجی

طراحی و توسط  پیمانکاران ایرانی و خارجی احداث  گردیده است و انتخاب آنها عمد تا ًبا

ملاحظات سیاسی ، اقتصادی انجام گرفته ونه به لحاظ بررسی های فنی .

پیما نکاران و سازند گان و تأ مین کنند گان کالا و اجناس و ماشین آلات  نیز جزئی از این  

زنجیره بوده اند  لذا  گروه مزبور با شناختی که از وسائل و کا لاهای مورد مصرف دراین

تأسیسات داشته اند سعی نموده تا کالاها وماشین آلات واجناس را مصرف نمایند که منابع

اقتصادی خود و یا کشور متبوعه آنها را تا سالهای سال از طریق فروش قطعات ید کی  و

وجایگزینی دستگاههای خارج از  رده تأمین نمایند حتی دربعضی موارد هیچگونه تعهدی

در مورد تأمین قطعات ید کی نداشته ویا اگر داشته اند بطور محدود بوده است .از این رو

انتخاب ماشین آلات ود ستگاههای مورد نیاز خریداری شده برحسب توصیه آنان وبد ون

درنظر گرفتن مسائل فنی ونیاز های واقعی بوده است.

استاندارد نمودن و طبقه بندی کردن کالاهای صنعتی مورد استفاده صنایع  تحت  پوشش

وزارت نفت یکی از گامهای مهم در راه هماهنگی سازمانهای مختلف ووزارت نفت بوده و

حرکتی است در جهت نیل به خود گردانی صنعتی ونهایتاً خود کفائی صنعتی واستقلال فنی و

اقتصادی کشور انشاءا...

شناسایی د قیق، کالاهای صنعتی وبموازات آن استاندارد نمود ن کالاها براساس د و واقعیت

استوار است. ابتدا رعایت  مسائل فنی و ایمنی  و سپس رعایت اهداف استرا تژیک انقلا ب

اسلا می که این به معنای وابستگی هرچه کمتردرزمینه هائی است که توانمند یهای لازم در

کشور وجود دارد ودر عین حال موجبات بهره وری هرچه بیشتر از امکانات بالقوه وبالفعل

داخلی در راستای نیل به خود کفائی صنعتی و استقلال واقعی را فراهم خواهد آورد .

متأسفانه بعلت فقدان اطلاعات دقیق ومتمرکز زیا نهای ناشی از مصرف کالاهای مشابه  با

مارکهای مختلف وبا تغییرات جزئیقابل لمس نمی باشد. بعنوان مثال یک بررسی اجمالی در

تأسیسات مختلف نشان می دهد که در دو تأسیسات مشابه برای یک امر معین مثل ایستگاه

های تقویت  فشار گاز  که دارای  یک نوع عملیات  و یک بازدهی  می باشد علیرغم اینکه

عملیات احداث ومونتاژد ستگاههاهمزمان به مرحله اجراگذاشته شده است لیکن با توجه به

اینکه پیمانکار اجرائی آن یک شرکت آلمانی بوده کلیه سیستمها و وسائل و ماشین آلات آن

آلمانی ودر تأسیسات مشابه چون پیمانکارآن انگلیسی یا فرانسوی بوده ودستگاهها از نوع

فرانسوی یا انگلیسی وتأسیسات مشابه سومی ترکیبی از وسائل ودستگاههای همه کشورها

مشترک المنافع یا به اصطلاح چند ملیتی بوده است .

لذا شرکت ملی گاز بالاجبار می با ید برای هریک از تأسیسات چند ین سری لوازم و قطعات

ید کی از کشور های مختلف خریداری و در انبارهای متعد د ذ خیره نماید  که این امر خود،

موجب افزایش تعدا د اقلا م و لوازم ید کی در انبارها گرد یده وسرمایه های مملکت  صرف

خرید ونگهداری قطعات درانباربشود درحالی که اگر قبل ازاجرا و واگذاری طرحها به پیمان  

بجای ملا حظات سیاسی به مسائل فنی وآتی توجه می شد سرمایه های کشور انبار ها راکد

نمی ماند و مزایای بی شمار دیگری در این رابطه بهد ر نمی رفت .

بنا براین با هدف کاهش وابستگی به بیگانگان وتقلیل مشکلات ناشی ازتنوع کالاها وایجاد

یک برنامه منظم  در مصرف کالاها و جلوگیری از تعداد  وسایل و د ستگاهها و پراکند گی

نوع اجناس معرفی ونهایتاَ تاُمین مناسب ترین نوع کالا ورعایت صرفه وصلاح درمصارف
  لازم است. کلیه اجناس ووسائل وقطعات دریک سیستم مشخص وبااختصاص شمارههای

طبقه بندی وکالا کد گذاری شوند.

سیستم طبقه بندی واستاندارد کالا باید بر مبنای تعاریف مشخصی از کالاهاواصطلاحات پی

ریزی گردد. در سیستم طبقه بندی واستاندارد کالای شرکت ملی گازتعاریف زیربعنوان زیر

بنا و اساس مورد استفاده قرار گرفته اند.
تعاریف

1ـ کالاهای پروژه و خرید مستقیم ( یا کالاهای غیر موجودی انبار)

به کالاها واجناسی گفته می شود که نیازشرکت به آن غیر مستمربوده و فقط در مقاطع

زمانی خاص ( برای اجراء پروژه خاص) به مقدارمعینی مورد نیاز خواهند بود.

این نوع کالاها  بلحاظ اینکه مصرف همیشگی و مستمر ندارند بعنوان کالای موجودی انبار

شناخته نشده وکد گذاری نمی شوند. وفقط بصورت یکد سته کلی از کالاها بعنوان کالاهای

غیر موجودی انبار شناخته می شوند. مانند ماشین آلات ودستگاههای مورد نیاز پروژه ها

2ـ کالاهای موجودی انبار

 درمقابل کالاهای غیر موجودی انبار کالاهایی هستند که نیاز شرکت به آن مستمر و مداوم

بوده وعمدتاَ درنگهداری تاُسیسات وعملیات جاری پالایش وانتقال گاز مورد مصرف مستمر

می باشند .

این نوع کالاها بلحاظ نیاز مستمروضرورت ذخیره درانبارها بایستی کد گذاری وطبقه بندی 

شوند ومطابق برنامه منظمی ومتناسب با نیاز و روند مصرف سفارش کد گذاری ودر انبار

جایگزین شوند تا عملیات جاری شرکت هیچگاه بد لیل کمبود و یا تاَخیر در تهیه کالا د چار

اختلال نگردد.

 قطعات یدکی وکالاهای مصرفی از قبیل لوله، اتصالات، شیرآلات، ابزار ومواد شیمیائی واز

قبیل کالاها جزو کالاهای موجودی انبار می باشند .

 کالا های موجود در انبار خود به سه دسته تقسیم می شوند :

ا لف) کالاهای عمومی(استاندارد)(GENRAL ITEMS)

اصطلا حاَ به کالاهائی گفته میشود که قابل تاُمین از منابع عمومی بوده وتولید وفروش آنها

منحصر به سازنده ومنبع خاصی نمی باشد وبرای خرید وتهیه آن می توان از منابع عمومی

تولید کننده آن کالا استعلام بها وبر اساس بهترین پیشنهاد اقدام بخرید نمود .

شرح ومشخصات این نوع کالاهامعمولاَباتوجه به استانداردهای معتبراعم ازداخلی ((ISIRT

یا خارجی تنظیم میگردد ونباید در تنظیم شرح آنها به نام سازنده  یا فروشنده خاصی اشاره

کرد یاازشماره های فنی اختصاصی سازند گان و فروشند گان (PART NO ) در تنظیم شرح

ومشخصات آنها استفاده نمود. مانند انواع لوله، اتصالات، کابل برق وازاین قبیل. نکته قابل

ذکر اینکه متاُسفانه بعضی از سازند گان ئفروشند گان علاوه برمعرفی کالاها وقطعات خاص

خود کالاهای عمومی رانیزلابلای لیست قطعات یدکی اختصاصی خودبعنوان قطعات اختصاص  

وبا شماره پارت نامبرهای اختصاصی خود معرفی می نمایند  لیکن  باید توجه داشت که این

گونه اقلام بدلیل اینکه قابلیت شناسایی عمومی دارند ومشخصات آنها از لحاظ ابعاد واندازه،

نوع جنس بکار برده شده وروشهای ساخت وکنترل کیفیت بااستفاده ازکتب استاندارد معتبر

جهانی قابل شناسایی ومشخص می باشند، نباید بهیچوجه آنها راکالای اختصاصی تلقی کرد

وبصورت کالای اختصاصی از آنها خریداری نمود.

بنابراین آنالیست یاتحلیل گرطبقه بندی کالا باید دقت کافی نماید که مبادا کالاهای عمومی را

 بعنوان کالاهای اختصاصی سازند گان/ فروشند گان خاص طبقه بندی وکد گذاری نمایند.

ب) کالاهای اختصاصی (SPECIAL ITEMS

اصطلا حاَبه کالاها وقطعاتی گفته می شود که فقط باید از منبع خاص تاُمین شود. مشخصات 

این نوع کالاها بصورت اختصاصی و براساس کدها یا پارت نامبرهای اختصاصی سازنده یا

فروشنده خاص می باشد مانند میل لنگ ویا میل سوپاپ یک انجیل خاص که مشخصات آنها

از طرف سازنده درحد فقط یک شماره فنی(PART NO) در اختیار خریدار قرار داده است.

غیرازقطعات یدکی، کالاهای اختصاصی دیگری هستند مانند بعضی مواد شیمیایی خاص مثل

( فالکوشماره19) که باید از تولید کننده خاص مربوطه خریداری شوند .  مصرف این نوع

کالاها نیز بد لا یل فنی وایمنی بصورت اختصاصی تعیین  گردیده است وجهت  تاُمین کالاها

 الزا ماَ باید از همان سازنده وبا همان مارک مشخص شده خریداری گردد ومعمولاَ نباید با

کالای مشابه دیگری ازسازنده دیگری جایگزین گردد درشرایط اضطراری و با کسب مجوز

لازم.

1-    تعریف استاندارد
 بطور کلی استاندارد مناسب ترین الگو ومعیاری است که توسط یک مرکز صلا حیت دارد،

رسمی پذ یرفته می شود و بصورت مد رن در اختیار د ست اند رکاران موضوع استاندارد،

قرار می گیرد تا آن را مورد استفاده وعمل قرار دهند.

مشخصات استا ندارد  در شرکت ملی  گاز ایران به مشخصاتی  گفته می شود  که به تاُییدو  تصویب کمیته عالی استاندارد رسیده باشد .
2- استاندارد نمودن کالا

استاندارد نمودن کالا درشرکت اصطلا حاَبع معنی تنظیم مجموعه مشخصاتی از کالا ست که

در مقابل نیازهای شرکت دارای شرایط فنی- ایمنی واقتصادی مناسب باشد.

مشخصات کالامعمولاَشامل مشخصات طرح، مشخصات فیزیکی، شیمیائی، مواداولیه وروش

های کنترل کیفیت وکیفیت بازدهی در مرحله کاربردی می باشد.

ضرورت شناخت تنوع کالا

برای اینکه بتوان کالاها و قطعات مصرفی یک تاُسیسات بزرگ شبیه تاُسیسات شرکت  ملی

گاز را طبقه بندی واستاندارد نمود ابتدا باید یک بررسی کلی ازانواع وسائل، د ستگاهها ،

اجناس و قطعات مصرفی آن تاُسیسات بعمل آورد وبا در نظر گرفتن تنوع آنها فهرست کلی

اقلام را تهیه نمود.این فهرست کلی برای کالاهای صنعت نفت(صنایع نفت وگازوپتروشیمی)

قبلاَتوسط شرکت نفتی SHELL تهیه شده است وشرکت ملی نفت ایران آن را بعنوان الگو

استاندارد سیستم طبقه بندی واستاندارد کالای خود برگزیده وبه تبع آن شرکت های ملی گاز

 وپتروشیمی نیز از آن استفاده می نمایند.

این فهرست کلی ازکالاهااصطلاحا َبنام راهنمای طبقه بندی کالا(CODING SCHEDULE)

ویا فهرست عمومی کالا های صنعت نفت تدوین یافته ودراختیارتحلیل گران وآنالیست های طبقه بندی واستاندارد کالای صنعت قرار گرفته است.
در مواردی نیز که وسائل ود ستگاههای جدیدی در سطح صنعت مورد استفاده قراربگیرد
که نوع آن ویا خانواده آن دراین فهرست قبلاَ پیش بینی نشده است با رعایت چهارچوب و اصول فهرست ورعایت توازن در آن، نوع جد ید کالا به فهرست اضافه خواهد گردید. این  فهرست از6رقم تشکیل شده است وگنجایش طبقه بندی حدود یک میلیون کالاهای مختلف را دارد. به عبارت دیگر این فهرست 6 رقمی به ترتیب از سمت چپ از3 بخش دو رقمی تشکیل شده که اولین دو رقم ازسمت چپ شامل یکصد گروه اصلی ازانواع کالاست(از00تا
99) و دومین دورقم ازسمت چپ که گروه فرعی کالا نامیده میشود نیزشامل یکصد گروه فرعی و به همین ترتیب سومین د و رقم از سمت چپ  نیز شامل یک گروه زیر فرعی است 
تنوع کالایی هر گروه فرعی را دربرمی گیرد.
طراحی وتد وین این فهرست عمومی از تنوع کالاها ، معمولاَ  توسط گروههای  کارشناسی
کالا، مرکب از متخصصین  رشته های مختلف  صنعت انجام  گرد یده یا میگرد د؛ د ر گروه کارشناسی مزبور این فهرست را با راهنمایی های مناسب هرگروه اصلی تدوین وجهت طبقه بندی انواع کالای مختلف صنعت در اختیار تحلیل گران ( آنالیست ها) طبقه بندی کالا   قرار
 میدهند تاباتوجه به راهنمایی های ارائه شده نسبت به کدگذاری اجناس وقطعات اقدام نمایند.
برای استفاده بهترازاین فهرست،آن را به دو صورت مختلف یکی به ترتیب شماره ای بنام کتابچه راهنمای طبقه بندی کالا (CODING  SCHEDULE) ودیگری را به ترتیب حروف الفبا و بنام کتابچه فهرست عمومی الفبایی کالاها (X (GENERAL INDE تنظیم مینمایند.
فهرست عمومی الفبایی کالاها همچنین مورد استفاده متقاضیان کالا ، هنگامی  که متقاضی می خواهد از روی نام کالا به شماره ردیف6 رقمی کالا دست بیابد قرار می گیرد .
نمونه ای از فهرست عمومی شماره ای وفهرست عمومی الفبایی کالارادرصفحهُ بعد ملاحظه

خواهید نمود .
فهرست مطالب
فصل اول:
استاندارد نمودن کالا    3
اهمیت ونقش کالا    3
تعاریف     7
کالاهای عمومی ( استاندارد)    8
ضرورت شناخت تنوع کالاها    10
فهرست گروهای اصلی طبقه بندی کالا     12
حفاری وتولید     12
تأسیسات وماشین آلات     12
حمل ونقل     14
متعلقات ماشین آلات     15
وسائل الکتریکی     15
طراحی فهرست جامع طبقه بندی کالا     17
فصل دوم:
طبقه بندی کالا     20
طبقه بندی کالا در صنعت     23
اهداف طبقه بندی واستاندارد کالا در صنعت نفت    26
شماره ده رقمی     29
نمودار کالا     34
واحد شمارش کالا    37
مشخصات کالا     39
کد سفارش مجد د کالا     45
کد اطلاعات متفرقه     49
مراجع راهنمای طبقه بندی کالا    50
راهنمای طبقه بندی کالا     50
فهرست عمومی کالاها     52
فهرست کامل یا کتابهای طبقه بندی کالا     53
سازمان دهی واحد طبقه بندی کالا     53
گردش کار     56
کمیته های کارشناسی استاندارد    57
کیفیت عالی استاندارد     58
فرم پیشنهاد طبقه بندی کالا     59
شرایط خاص اقلام عمومی     60
فرم SPIR یا لیست قطعات ید کی مشابه     61
کارت مشخصات دستگاههاوماشین آلات     61
لیست لوازم یدکی دو سال اولیه     62
روش طبقه بندی وکد گذاری کالاها     62
لزوم تجدید نظر در مشخصات کالاهاواصلاح وبروز نگه داری آنها     66
فصل سوم:
سیستم حسابداری شرکت ملی گاز    
سطوح حسابها
نرم افزارها
طبقه بندی کالا در شرکت گاز
مراحل خرید کالا
مراحل خرید مستقیم کالا
حسابداری کالا
حسابهای مرتبط
مراحل انجام هزینه
ثبتهای حسابداری خرید داخلی
خرید های خارجی
مراحل خرید خارجی
ثبتهای خرید خارجی
روش نگهداری کالا در انبار
کنترلهای داخلی حسابداری کالا