موضوع : نثر فارسی و آغاز ادبیات تاریخی دینی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

نثر فارسي و آغاز ادبيات تاريخي ديني
1)شاهنامه ابو منصوري
چنان كه پيش از اين ديديم، نثر فارسي در آغاز عصر فردوسي تولد يافت، زيرا نخستين كتاب فارسي كه به عنوان اثري مستقل عرضه شد، همان شاهنامه‌ي منثور بود كه به دليل آن كه به دستور و سرمايه ي ابو منثور محمد بن عبدالرزاق توسي فراهم شد، به شاهنامه ي ابو منصوري شهرت يافته و چنان كه گفتيم، در واقع، تاريخ گذشته ي ايران به شمار مي آمد است. اصل اين كتاب متأسفانه از ميان رفته و تنها مقدمه اي آن كه حدود پانزده صفحه مي‌شود، از طريق بعضي از نسخه هاي خطي قديمي شاهنامه به دست ما رسيده است.
علاوه بر اين شاهنامه، شاهنامه‌ي منثور ديگري به نام شاهنامه ابو المؤيد بلخي وجود داشته كه گويا قبل از شاهنامه ابو منصوري تأليف يافته است اما چون به كلي از ميان رفته درباره آن نمي توان اظهار نظر كرد.
2)ترجمه ي تفسير طبري
دومين كتاب مهمي كه به نثر فارسي در زمان سامانيان فراهم آمده است و خوشبختانه تمام آن تا امروز هم بر جاي مانده، ترجمه اي از يك تفسير قرآن است كه اصل عربي آن در سال‌هاي آخر قرن سوم به دست محمد بن حرير طبري، دانشمند ايراني، تأليف يافته است.
منصور بن نوح ساماني اندكي پس از پديد آمدن شاهنامه ابو منصوري، به نسخه اي عربي از اين تفسير گران قدر دست پيدا كرد، اما چون فهم آن برايش دشوار بود، خواست كه ان را به فارسي ترجمه كنند. پس، عده اي از علماي ديني ماوراء النهر را فرا خواندند و از آن ها نظر خواستند كه آيا مي توان قرآن را به زباني ديگر ترجمه كرد(توضيح آن كه تا آن زمان قرآن كريم به هيچ زباني ترجمه نشده بود.) اين علما پس از مشورت هاي لازم، فتوا دادند كه اين كار اشكالي ندارد. آن گاه همان فلماي ماورا/ئالنهر مأموريت يافتند كه اين كتاب را به فارسي ترجمه كنند. آن چه امروز به نام ترجمه ي تفسير طبري در اختيار ماست، ترجمه و خلاصه اي از همان تفسير محمد بن جرير طبري است كه در سال هاي ميانه ي سده چهارم هجري به پارسي ساده و استواري در آمده است.
نثر اين كتاب، ساده و شمار لغات تازي در آن بسيار كم است. روي هم رفته، از   ترجمه ي تفسير طبري به عنوان نقطه ي آغازي براي نثر ديني فارسي مي توان ياد كرد كه در دوره‌هاي بعد گسترش يافته است.
3)تاريخ بلعمي
از سال 352 ه.ق ابو علي بلعمي، وزير دانشمند منصور بن نوح ساماني، به امر وي مأموريت يافت كه تاريخ مفصلي را كه محمد بن جرير طبري به عربي نوشته بود، به فارسي برگرداند. بلعمي پس از شروع به ترجمه ي اين كتاب، اطلاعات ديگري راجع به تاريخ ايران به دست آورد و بر آن افزود و با حذف مطالبي از اصل تاريخ طبري، در واقع آن را به صورت تأليفي مستقل در آورد كه به تاريخ بلعمي شهرت يافته است. اين كتاب هم امروز در دست است و از متون تاريخي مهم عصر ساماني به شمار مي رود.
4)الابنيه عن حقايق الادويه
نثر علمي فارسي حدودا با كتاب الابنيه آغاز مي شود. اين كتاب را ابو منصور موفق هروي در خواص گياهان و داروها (و در واقع، درباره علم داروشناسي) در عهد منصور بن نوح ساماني (366-350 ه.ق) تأليف كرده است.
5)هدايه المتعلمين في الطب
زماني كه كتاب البنيه در مورد داروها به زبان پارسي تأليف مي شد، يا اندكي پس از آن، پزشك ديگري از مردم بخارا به نام ابوبكر اخويني بخارايي، كتابي در شيوه درمان بيماري ها تأليف كرد و نام آن را هدايه المتعلمين في الطب گذاشت. چون وفات اخويني در حدود سال 371 ه.ق بوده است، تاريخ تأليف اين كتاب را بايد نيمه ي دوم قرن چهارم هجري بدانيم. در اين كتاب براي بسياري از اصلاحات علمي واژه هاي مناسب فارسي به كار رفته است.
فهرست مطالب
نثر فارسي و آغاز ادبيات تاريخي ديني    1
1)شاهنامه ابو منصوري    1
2)ترجمه ي تفسير طبري    1
3)تاريخ بلعمي    2
4)الابنيه عن حقايق الادويه    3
5)هدايه المتعلمين في الطب    3
6)حدود العالم من المشرق الي المغرب    3
دقيقي، در راه احياي حماسه ي ملي    4
... تا صبر دهد    5
گويند صبر كن كه تو را صبر بر دهد    5
خرد بايد آن جا و ...    6
فردوسي، خداوندگار حماسه و خرد    7
محتويات شاهنامه:    11
شايستگي هاي ادبي شاهنامه:    14
سپاه شب تيره    15
شبي چون شبه روي شسته به قير    15
اسدي، ادامه ي سنت خراسان در آذربايجان    17