موضوع : اعتدال و میانه روی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

معنای لغوی اعتدال:

اعتدال مصدر باب افتعال از ریشه ع د ل و در لغت به معنای حد متوسط بین دو وضعیت دیگر. و به طور کلی هرگونه تناسبی است که لازمه آن برقراری مساوات بین جهات مختلف است. از این رو نقطه مقابل  اعتدال، افراط و تفریط نامیده می شود. که مفهوم جامع هر دو فساد به معنای خروج از حالت اعتدال است، بنابراین، دو مفهوم «اعتدال» و «صلاح» با یکدیگر رابطه جانشینی و هر دو با مفهوم «فساد» رابطه تقابل دارند؛ همچنین با توجه به اینکه اعتدال به معنای میانه روی است،اسراف نقطه مقابل آن به شمار می‌رود.
معنای اصلاحی اعتدال:
اعتدال در فرهنگ اسلامی در معنای اصلاحی گوناگون به کار رفته که همه آن ها با معنای لغوی تقارب دارد. در پزشکی به حالات هماهنگی میان افلاط چهارگانه اعتدال گفته می شود و در جغرافیا نیز به خط استوا که فاصله یکسانی با قطب شمال و جنوب دارد و ساعات شب و روز در آن ثابت است محل اعتدال گفته می‌شود.
در علم هیئت نیز از نقطه تقاطع منطقة البروج و معدّل النهار به اعتدال ربیعی و خریفی تعبیر می‌کنند.  در قران واژه اعتدال نیامده است؛ ولی مفهوم این واژه را از  «قوام» ، «وسط» ، «قصد» ، «سواء» و «حنیف» که در قران آمده با  اندکی  اختلاف به وضعیت میانه و حدّ وسط اشاره دارد.
مترادف اعتدال: تعادل عمدارا ، ملایمت، راستی، میانه روی ، بینا بینی.
متضاد اعتدال: افراط و تفریط
برابر پارسی: میان گرایی، ترازینه، میانه روی
منبع:
کتاب دائره المعارف
میانه روی در انفاق
انسانهای کامل هنگام بخشش خسیس نیستندو ریخت و پاش و اسراف هم در کارشان نیست.
آیات
وَ الَّذینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً
و آنان که چون انفاق می کنند اسراف نمی کنند و خست نمی ورزند بلکه میان این دو ، راه اعتدال می گیرند.
وَ لا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِكَ وَ لا تَبْسُطْها كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُورا
 و نه هرگز دست خود را محكم به گردنت بسته‏دار، و نه بسيار باز و گشاده‏دار، كه  به نكوهش و درماندگى خواهى نشست .
کن سمحا و لا تکن مبذرا و کن مقدرا و لا تکن مقترا.
سخاوتمند باش و در این راه اسراف مکن و در زندگی حساب گر باش و سفت گیر مباش.
شرح تفسیر مبذ از ماده لاتبذیر از ریشه بذر ( بر وزن نذر) به معنای پاشیدن دانه است ، ولی چون این واژه در مورد اموال به کار رود به کار کسانی اطلاق می شود که اموال خود را به صورت مصرف کرده و آن را حیف و میل می کنند.
معادل آن در فارسی امروز پخت و پاش است و تفاوت آن با اسراف این است که اسراف مصرف بی رویه و تبذیر اتلاف بی رویه است. البته این در صورتی است که این و واژه در مقابل هم قرار گیرند. ولی هرگاه جداگانه استعمال شوند ممکن است مفهوم عامی داشته باشند.
 «مقتر» زماده « تقتیری در  اصل به معنای تنگ گرفتن است و هنگامی که در این مورد اموال به کار رود به معنای بخیل و خسیس بوده است «مقدر» از ماده تقدیر به معنای مدیریت صحیح اموال است که حد وسط در میان تبذیر و تقصیر است.
روایات: از امام صادق
امام مشتی از سنگریزه بر داشت و محکم در دست خود گرفت سپس فرمود: بخل و اتار که خداوند فرموده همین است. آن گاه مشتی دیگر برداشت و چنان دست خود را گشود که همه آن روی زمین ریخت و فرمود این اسراف است و آن گاه مشت دیگری برداشت و آن را به طوری گشود که مقداری در کف دست باقی ماند و مقداری از لابه لای انگشتان فرو ریخت و فرمود این همان قوام است که در قران مجید آمده است.
در اینجا این سوال پیش می آید که تاکید در میانه روی در اتفاق چگونه با ایثار( مقدم داشتن دیگران بر خویشتن) که در حالات بسیاری از پیشوایان آمده سازگار است مثل آنچه در شأن نزول سوره دهد و داستان مسکین و یتیم و اسیر آمده و به دنبال آن آیه شریفه: و یطیعون العام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا.نازل شده .
پاسخ این سوال روشن است ، مسئله اعتدال حکم عامی است و ایثار حکمی خاص که مربوط به موارد معینی است . به عبارت دیگر : اصل براعتدال در مسئله اتفاق و ایثار یک استثناست. به علاوه ، دستور به ایثار مربوط به جایی است که بخشش فراوان، نابسامانی فوق العاده ای در زندگی انسان ایجاد نکند و «ملوم» و محسور نگردد در غیر این صورت باید از دستوراعتدال پیروی کرد.
اعتدال در دوستی و دشمنی:
فهرست مطالب
معنای لغوی اعتدال:    3
معنای اصلاحی اعتدال:    3
میانه روی در انفاق    4
اعتدال در دوستی و دشمنی:    5
اعتدال، در زندگی فردی و اجتماعی :    7
آسان شدن مشکلات:    8
افراط و تفریط در  ابراز عواطف    8
اعتدال در عبادت :    9
آثار شوم دوری از اعتدال    10
آثار رعایت اعتدال در دنیا و آخرت    11