موضوع : مقایسه مادران دارای کودکان عقب مانده ذهنی با مادران دارای کودکان عادی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

بيان مساله
خانواده يک نظام اجتماعي است که اختلال در هريک ازاجزای واعضاء آن کل نظام را مختل ميکندواين نظام مختل شده به نوبه خوداختلالات مربوط به اعضاء راتشديدومشکلات جديدی را ايجاد ميکند.بااين نگرش،معلوليت يکي ازفرزندان،برتمامي خانواده وکارکردهای مختلف آن وبر يکايک اعضاء تاثيرغالبا منفي باقي مي گذارد.به عبارت ديگر معلوليت فرزندی درخانواده،مانع از آن مي شودکه خانواده بتواند کارکردهای متعارف خود را بنحومطلوب داشته باشد.
    از جمله اين کارکردها تامين موجبات رشد و پرورش شخصيت فرزندان ، تأمين محيطی دلپذير برای اعضاءو ايجاد پايگاهی برای برقراری روابط اجتماعی خانواده با ديگران می باشد.خانواده پايگاهي برای برقراری ارتباطات اجتماعي است وبرقراری ارتباط باديگران دراستحکام شبکه خويشاوندی سهم بسزايي دارد(ناصرشريعتي وداورمنش،1374ص 117-116).
    همانطورکه مي دانيم انسان عادی برای حفظ وتطابق خودش بامحيط ازانواع روشهای خودآگاه ومکانيسم های دفاعي کمک مي گيرد.ولي هرانساني دربرابرفشارها وعواملي که سبب ايجاد تنش وفشاررواني دراو
مي شود،دارای آستانه تحمل است وچنانچه فشارهای محيطي اوبيش ازاندازه شود،درنقطه ای تعادل رواني اوبه مخاطره مي افتد(اسلامي نسب،1373،ص33).
    با به دنيا آمدن کودک ناتوان فشارهايي بروالدين واردميگرددکه موجب برهم خوردن آرامش وانسجام خانواده ميشود،درنتيجه سازش يافتگي آنان راتحت تاثير قرارميدهد.
    فابر  (1975 )خاطر نشان می سازد که دراثر وجود کودک عقب مانده ذهنی انواع فشارهای زيربه والدين وساير اعضای خانواده تحميل می شود:
1)به تعويق افتادن تحول روانی ساير فرزندان
2)محدودشدن پيشرفت خانواده
 3)وقوع بحرانهايی مانند مشکلات زناشويی ،طلاق،افسردگی والدين
4)بروزاحساساتی ازقبيل خشم، نااميد ی واحساس گناه(ترنبول وترنبول ،1990 به نقل از شريفی ص64).
رزنبرگ ورابينسن (1990)به تاثير شرايط خانواده برسازگاری با تولدکودک معلول اشاره مي نمايد.آنها خاطرنشان مي سازند.خانواده هايي که ازنظروضعيت آموزشي،تربيتي وفرهنگي دروضعيت مناسبي نيستندوازامکانات حمايتي برخوردارنباشند وشرايط اقتصادی بدی داشته باشند،فرايند سازگاری رابخوبي طي نمي کنند ودچارناراحتي ميشوند(ماهر،1377).
البرزی(1375)درباره تاثير کودک عقب مانده ذهني بر والدين و رويارويي پدر و مادر با کودک عقب مانده ذهني نشان ميدهد که والدين به واکنشهای مختلفي دچارميشوند که عبارتنداز:احساس خجالت(41درصد)،احساس گناه(37درصد)،پنهان کردن فرزند(10درصد)
    خانواده درارتباط باداشتن چنين فرزندی فشارهايي راتحمل ميکند که از جمله آن مواردی ازقبیل نگراني برای فرزند(87درصد)،آزردگي عصبي(2/53درصد)،تاثير بر روابط خانواده(23درصد)،اختلاف زناشويي(18درصد)اشاره نمود(شريفي درآمدی،1381 ص165-164).
    فابر(1959)يکي ازاولين پژوهشگراني است که انواع استرس ايجادشده درخانواده که ناشي از پي بردن به معلوليت کودک است را موردبررسي قرارميدهد.يکي ازرايج ترين اين استرس ها،واکنش اندوه است.اين واکنش سمبل يا نشانه مرگ کودک طبيعي است.بعبارت ديگر،داشتن کودک معلول نشانه ازدست دادن يک کودک طبيعي است.آگاهي ازاينکه کودک آنها بامشکل متولدشده است واين مشکل ادامه خواهديافت،فرايندي ازاندوه راموجب ميشودکه شبيه اندوهي است که اعضاء خانواده کودک درحال فوت باآن روبرو است.
    فابراشاره مي کند که وجودکودک معلول اغلب موجب اختلال دررشدوتعالي خانواده نيزميشود.اوويژگي بحراني که خانواده با آن روبرو است رامانند يک توقف درچرخه زندگي خانواده تعريف مي کند که دراثرآن :
الف)رشدوتکامل خانواده کند مي شود
ب)هماهنگي ميان وظايف اعضاء خانواده مختل مي گردد،درحاليکه درشرايط عادی اين هماهنگي موجب رشدوتکامل خانواده مي شود(ملك پور،1369).
    ازعوامل فشارزابرخانواده ووالدين کودکان معلول،عوامل غير اجتنابي هستند که دربرابرفعاليتها واهداف خانواده موانعي رابوجودمي آورند،اين عوامل مشقت های عمومي هستند که با فعاليت های تفريحي،فرصتهای شغلي وفعاليتهای مربوط به سازمان خانواده مرتبط هستند.مک کابين وهمکاران معتقدندکه هم ميزان وهم انعطاف تفريح وفراغت دراين خانواده ها کاهش مي يابدوبه همان صورت نيز به دليل کارهای زياد مسايل زماني کاهش پيدا مي کند.عوامل فشارزای ديگر ناشي از زندگي اجتماعي خانواده  مي باشند(حسين نژاد،1375).
در بيشترخانواده ها مادر بيشترين دشواري وفشار را در نگهداري بچه تجربه مي كند.اوديگرقادر نيست مانندقبل كارهايي مثل آماده كردن غذا،شستن لباسها،خريدهفتگي خانه وكمك درتكاليف مدرسه رابخوبي انجام دهد.زماني را كه صرف افراد ديگر خانواده مي كرد،كاهش مي يابد.زيرا بيشتر وقت اوصرف مواظبت وتامين احتياجات بچه معلول مي شود.با دور شدن مادر از كارهاي قبلي،ساير اعضاي خانواده بيشتراحساس مسوليت مي كنند.ممكن است براي افراد ديگر خانواده،سازگاري با فشارها و امور جديد كه ناشي از وجود كودك معلول است،بسيار مشكل باشد(اديب سرشكي،1380ص132).
اهميت و ضرورت پژوهش
    يكي از مهمترين لوازم سلامت رواني، وجود محيط خانوادگي سالم است.اين محيط زندگي رامي توان طوري تنظيم كرد،كه هرچند در بهبود وضع افراد،موثر نباشد لااقل موجب تخريب آنها نگردد. درجامعه ما اعتقاد بر اين است كه حمايت ازنظام اجتماعي،حمايت ازهمه اعضاي آن مي باشد.
باتوجه  به آمار دانش آموزان درسال 1370كه حدود 15ميليون نفربرآوردشده  وباتوجه به متوسط درصد انواع دانش آموزان استثنايي،لذاتخمين زده مي شود دركشورحدود 2ميليون دانش آموز استثنايي وجود دارد(سيف نراقي،1380ص18).
    بنابراين تعداد قابل توجهي ازخانواده ها درجامعه ايراني ازاثرات منفي داشتن يك كودك معلول وهمچنين از بار مراقبتي بسيار زياد،فشارهاي رواني،اجتماعي ومالي ناشي از داشتن يك كودك معلول رنج مي برند،كه اين عوامل مي توانند،ثبات ،خانوادگي رابرهم زده وباعث برهم ريختگي سازمان خانواده شوند.ازطرف ديگر بسياري از متخصصاني كه باافراد معلول واستثنايي كارمي كنندبه اهميت توجه به اين خانواده ها واقف هستند وهمچنين اثرات حضور يك كودك معلول رابرپويايي يك خانواده درك مي كنند.متخصصين كودكان استثنايي ازتاثيرمنفي ومثبت يك كودك برخانواده باخبرند(ماهر، -1377 ص626).
    مادران باتوجه به ساختارشخصيتي خود بيشتراحساس مسوليت وياگاهي احساس گناه مي كنند كه اين مكانيزم،باعث كسب اطلاعات بيشتر درزمينه ناتواني ومعلوليت فرزند وحمايت افراطي ازكودك معلول مي شود.ازطرفي چون مادران بيشتروقت وانرژي خودرا صرف كودك مي كنند،بيشترازپدران با همسايگان،اطرافيان وفاميلها ارتباط دارندودرمعرض توضيح دادن وضعيت كودك قرارمي گيرند.مادران بيشتربرحسب مسايل هيجاني،روابط خانوادگي وخارج از خانواده واكنش نشان مي دهند(رضازاده،1379).
    مطالعاتي كه درموردتاثير تولد يك كودك مبتلا به ناتواني برخانواده انجام گرفته نشان مي دهد كه در موردمادران سطوح بالايي از فشاررواني(كازاك وبكمن،19991)،نشانگان افسردگي وازهم گسيختگي خانوادگي(بريستول گالا كر اسكوپلور،1980)وهمچنين فرصت كمتري براي خودوهمچنين سلامت جسمي وخلقيات سطح پايين دارند(هولرويد،1974،به نقل ازمنصف زاده ،1377).           
    درمطالعه اي كه درمورد مشكلات رواني-اجتماعي خانواده هاي كودكان معلول انجام گرفت نشان داده شده است كه والدين كودكان عقب مانده ذهني وجسمي روان رنجوري بيشتري رانسبت به خانواده هاي عادي داشتند وسازگاري زناشويي درخانواده هاي عقب مانده ذهني پايين تر بود(سينگ هاي ،گويال ،پرشاد ،سينگ هاي،واليا ).
    وقتی والدين باعقب ماندگی فرزند خود روبرو می شوند به دنبال جايی يا کسانی می گردند که آنان رادرچگونگی برخورد وسازگاری با اين پديده راهنمايی نمايند.وظيفه ماکمک به والدين در جهت سازگاری وازطرفی کمک درجهت يافتن علت به منظور رهايی ازاحساس گناه ويااختلافات زناشويی وغيره است(يعقوبی،1372).
    باتوجه به مطالبی که مطرح شد تحقيق حاضر به مقايسه سازگاری اجتماعی مادران کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذير بامادران کودکان عادی خواهد برداخت.دراين پژوهش سازگاری اجتماعی درهفت بعد (انجام وظايف روزمره،شرکت درفعاليتهای اجتماعی وفوق برنامه،روابط خويشاوندی،روابط زناشويی،نقش والدينی،روابط خانوادگی،موقعيت اقتصادی بررسی خواهد شد.
    مادر نقش اساسی در حفظ تعادل روانی- اجتماعی خانواده داردوايجاد تنش وفشار درمادر برساير اعضای خانواده اثرمی گذارد وباتوجه به اينکه مادر نقش مهمی درسلامت روان اعضای خانواده دارد برداختن به وضعيت مادران اهميت زيادی دارد وهمچنين باتوجه به اينکه درموردسازگاری مادران کودکان عقب مانده ذهنی تحقيق صورت نگرفته است ،بررسی دراين زمينه ضروری به نظرمی رسد.
فهرست مطالب
فصل اول    3
كليات تحقيق    3
مقدمه    3
بيان مساله    4
اهميت و ضرورت پژوهش    6
اهداف پژوهش:    8
ـ اهداف كلي:    8
.فرضيات يا سوالات پژوهش:    8
تعاريف و اصطلاحات پژوهش    9
فصل دوم    10
پيشينه پژوهش    10
مفهوم عقب ماندگي ذهني از ديدگاه متحولي پياژه    11
تعريف عقب ماندگي ذهني    11
طبقه بندي    13
شدت عقب ماندگي    13
ويژگي‏ها و اختلال‏هاي توأم    14
عوامل زمينه ساز    15
سيستم طبقه بندي خانواده:    16
خصوصيات خانواده داراي كودك معلول    17
تأثير كودك معلول بر واكنش‏هاي اوليه والدين    18
مسايل زناشويي:    20
پذيرش يا طرد كودك معلول    20
فصل سوم    21
روش پژوهش    21
روش نمونه گيري    23
حجم نمونه و شيوه محاسبه آن    23
مكان و زمان انجام تحقيق(محيط پژوهش)    23
روش جمع آوري دادها    25
منابع    27