این گزارش کارآموزی با فرمت Word بوده و قابل ویرایش است همچنین آماده پرینت می باشد

موضوع : گزارش کارورزی اسانسگیری

اسانسها ترکیبات معطری هستند که در اندامهای مختلف گیاهان یافت می شوند. به علت تبخیر آنها در اثر مجاورت با هوا در حرارت عادی آنها را روغنهای فرار یا روغنهای اتری یا اسانسهای روغنی می نامند. اسانس ها به طور کلی بیرنگ هستند، بخصوص هنگامی که تازه تهیه شده باشند، ولی در اثر مرور زمان به علت اکسیداسیون و رزینی شدن زنگ آنها تیره می گردد. برای جلوگیری از این تغییرات باید اسانسها را در مکان خنک، خشک، ظرفهای سربسته و پر از جنس شیشه نگهداری نمود.

اوکالیپتوس گیاهی است از خانواده Myrtaceae بیش از چهارصد گونه دارد که تنها چند گونه آن به ایران وارد شده و در مناطق مختلف که زمستان سرد ندارد، نظیر نواحی شمال و جنوب ایران کاشته شده است. درختانی که در شمال کاشته شده اند هر چند سال یکبار که سرمای سختی رخ می دهد سرما زده می شوند. در چاه بهار نام محلی اوکالیپتوس «آلگا» است. ذیلا اسلامی چند گونه که در ایران کاشته شده اند نامبرده می شود: 1) گونه Eucalyptus camaldulensis و مترادف آن E.rostrata و به انگلیسی این گونه Red gum و Murray red gumg گویند. این درخت در شمال ایران در اوایل بهار شکوفه می کند و گلهای آن لیموی رنگ است و تخم آن در اوایل زمستان می رسد. در خورستان کاشته می شود. از این درخت صمغی به نام کینوی استرالیا گرفته می شود. 2) Eucalyptus globules Labin به فرانسوی Gommier bleu detasmanic و Eucalyplus commun و به انگلیسی Tasmanian bleugum نامیده می شود. این درخت نیز حدود 50 سال قبل به ایران وارد شده و در شمال کاشته شده است. مقاومت آن به سرما کم است. در استرالیا و تاسمانی از بلندترین اوکالیپتوسها بوده و بلندی آن به m100 می رسد ولی در ایران به علت نامساعد بودن شرایط اقلیمی زیاد بلند نمی شود. از این درخت نیز صمغ کینو گرفته می شود. 3) Eucalyptus microtheca F.Muell این درخت به انگلیسی Coolibah eucalyptus و Flooded box گفته می شود. این گونه نیز دهها سال قبل به ایران وارد شده و در خوزستان و آبادان کاشته می شود و در مقابل شوری خاک حساسیت کمتری از سایر گونه ها نشان می دهد. 4) اخیرا گونه های دیگری وارد شده و از نظر تطابق با شرایط اقلیمی ایران، در شمال تحت بررسی می باشد.

ترکیبات شیمیایی : از نظر ترکیبات شیمیایی ماده عامل و مهم داروئی اوکالیپتوس اسانس آن است که مقدار آن در برگهای E.globulus در حدود 6 درصد است. در این اسانس در حدود 70 درصد اوکالیپتوس که سینئول و کاژه پرتول نیز گفته می شود وجود دارد. [G.I.M.P]. به علاوه در برگهای آن یک ماده تلخ و یافت می شود. در برگهای اوکالیپتوس گونه E.globulus که در هندوستان روئید و مورد تجزیه قرار گرفته است. در حدود 2/1-9/0 درصد اسانس وجود داشته که در این اسانس 62 درصد سینئول، 24 درصد بی تن، مقداری الکل و سبکی ترین یافت می شود [G.I.M.P]. صمغی که از گونه E.globulus گرفته می شود دارای خاصیت ضد باکتری است. اسانس اوکالیپتوس با روش تقطیر از برگهای انواع گونه های اوکالیپتوس گرفته می شود. مهمترین ترکیب شیمیایی اوکالیپتوس که در طب مصرف داروئی دارد و ماده عامل اصلی آن است ماده اوکالیپتوس است. این ماده یک نوع الکل است که در اسانس بعضی از گیاهان بخصوص در اسانس اوکالیپتوس ، هل، کافور، برگ بو، مورد، اکلیل الجبل، لاوانه و برخی دیگر از گیاهان وجود دارد. اوکالیپتوس مایلی است بی رنگ یا کمی زرد رنگ که در 176 درجه سانتی گراد جوش می آید و بوی کافور می دهد.

خواص و کاربرد اوکالیپتوس : در هند ، از اسانس برگهای اوکالیپتوس به عنوان ضد عفونی کننده در موارد عفونتهای مجاری تنفسی و برخی بیماریهای جلدی مصرف می شود. اگر به طور مساوی با روغن زیتون منحط شود، مرهم قرمز کننده پوست به دست می آید که آن را برای تسکین رماتیسم به روی مواضع می مالند. این مرهم را برای التیام سوختگی نیز مصرف می کنند. در مصرف داخلی به عنوان محرک و برای نرم کردن سینه و در موارد برونشیتهای مزمن و آسم مصرف می شود. از تنطور برگ خشک آن در موارد آسم و برونشیت مزمن و سل ریوی کاربرد دارد. از جوشانده برگهای آن به عنوان حشره کش بریا گریز و پراکنده کردن حشرات به کار می رود. ریشه آن مسهل است.

در چین و ژاپن اسانس برگ اوکالیپتوس به عنوان تب بر، کرم کش و آنتی بیوتیک مصرف می شود و در موارد معالجه انفلوانزا تجویز می شود. ]کاریونه و کیمون[ اکالیپتول موجود در اسانس آن به عنوان معرق، ضد عفونی کننده، نرم کننده سینه تجویز می شود. ]چیرا[. اسانس آن در استعمال خارجی به عنوان بی حس کننده علایم موضعی و ضد عفونی کننده و در استعمال داخلی محرک و نرم کننده سینه است. ]کوئی زمبینگ[. استعمال اسانس اوکالیپتوس برای برطرف کردن التهاب بینی و برای معالجه برونشیت فرض و سل و آسم اثر بسیار مفید دارد. ]بلمونت[. و به علاوه برای معالجه برخی ناراحتی های پوستی و به عنوان تب بر نیز تجویز می شود وجود اکالیپتول در اسانس آن موجب تسهیل خروج اختلاط سینه و قطع سرفه است. قند را در ادرار مبتلایان به بیماری قند کم می کند. از نظر خاصیت میکروب کشی آن، اکالیپتول در بیماری سل در مواردی که با تب همراه نیست برای اخراج اخلاط سینه مفید است و به علت قابض بودن برای بند آوردن خون در مورد خونروی ها به کار می رود و اسهال را نیز بند می آورد. در استعمال خارجی برای شست و شوی زخمها و حفره های چرکین مانند گوش و نظایر آن به کار می رود. مصرف داروئی آن به اشکال مختلف جوشانده، دم کرده، شربت که از برگ آن تهیه می شود، گرد برگ و در آخر به شکل کپسول است.

اسانسها : اسانسها بسته به نوع تیره های گیاهی ممکن است در اندامهای ترشحی مانند کرکهای غده ای (لابیه ها)، سلولهای پارانشیم تغییر یافته (پی – پراسه)، لوله های اسانسی به نام ویتا (امبلیفر) و در کانالهای لیزوژن (کاج و روتاسه ها) وجود داشته باشند. اسانسها ممکن است مستقیما توسط پزوتوپلاسم به وسیله تجزیه مواد رزینی غشاء سلولها یا از هیدرولیز بعضی از گلوکزیدها حاصل شوند. در گیاهان تیره کاج اسانسها ممکن است در تمام سلولها وجود داشته باشند. در گل سرخ اسانسها به مقدار قابل ملاحظه ای در گلبرگها وجود دارند.

اسانسها ممکن است دارای خاصیت دورکنندگی حشرات باشند و بدین وسیله از خراب شدن گلها و برگها جلوگیری کنند و یا ممکن است به عنوان جلب کننده حشرات باشند و بدین وسیله عمل گرده افشانی را تسهیل نمایند. ترکیب شیمیایی اسانسها را ممکن است بر اساس مبداء بیوسنتز آنها به دو طبقه تقسیم نمود:

1- مشتقات ترپن ها که از طریقه واکنش های استات – موالونیک اسید به وجود می آیند. 2- ترکیبات عطری که از طریقه اسید شی کیمنیک و فنیل پروپانوئید ساخته می شوند. فقط بیوسنتز بعضی از این ترکیبات به طور مفصل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. اگرچه اسانسها از نظر ترکیب شیمیایی با یکدیگر متفاوتند، ولی در بعضی از خواص فیزیکی مشترک می باشند. اسانسها دارای بوی مشخص و ضریب شکست قوی و اکثرا روی نور پلاریزه موثر می باشند. قدرت چرخش اسانسها اغلب وسیله مناسبی جهت تشخیص آنها می باشد. (اسانس مانت طبیعی چپگرد است، ولی نوع مصنوعی آن را سمیک است و همچنین کامف را طبیعی راستگرد است، ولی کامفر مصنوعی راسمیک است) به طور کلی، اسانسها با آب غیر قابل اختلاط می باشند. ولی می توانند به اندازه ی کافی در آب حل شوند و بوی خود را به آب انتقال دهند و آبهای مقطری که در فارماکوپه ها ذکر شده اند، تماما بستگی به این حلالیت مختصر اسانس در آب دارند. اسانسها در اثر و الکل و اغلب حلالهای آلی محلول هستند.

مشخصاتی که جهت تفکیک و تشخیص اسانسها و روغنهای ثابت وجود دارند عبارتند از: اسانسها قابل تبخیر هستند و می توان آنها را از منبع طبیعی خود به وسیله تقطیر به دست آورد. بعلاوه، اسانسها فاقد ترکیب استرهای گلیسرول و اسیدهای چرب می باشند و از این رو، تولید لکه روغنی ثابت روی کاغذ نمی نمایند و به وسیله قلیاییها نیز صابونی نمی گردند. اسانسها بر خلاف روغنهای ثابت تند نمی شوند ولی در اثر مجاورت با هوا اکسیده و رزینی می گردند.

عملا، تمام اسانسها از مخلوط ترکیبات شیمیایی که اغلب بسیار غامض می باشند، درست شده اند و ترکیب شیمیایی آن ها نیز با یکدیگر کاملا اسانسهای طبقه ای از روغنهای گیاهی هستند که از مخلوط، ترکی های شیمیایی آلی فرار، سنگین و چربی تشکیل یافته اند، در اصل وجود آنها، مسئول بوی خوش یا مزه در گیاه می باشد. اسانسها با توجه به تیره های گیاهی، ممکن است در بسیاری از تیره های گیاهان عالی یافت شوند. مهمترین تیره هایی که دارای روغن فرار می باشند عبارتند از: تیره کاج، برگ بو، نارنج، مورد، چتریان، نعنائیان و کاسنی. اسانسها ممکن است به طور مستقیم توسط پروتوپلاسم به وسیله تجزیه مواد رزینی غشاء سلولها یا از هیدرولیز بعضی از گلوکزیدها حاصل شوند. محل تشکیل و جایگزینی روغنهای فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد، و به عنوان مثال در گیاهان تیره نعنائیان روغنهای فرار در تارهای ترشح کننده، در تیره فلفل در سلولهای پارانشیم، در تیره چتریان در لوله های روغنی و سرانجام در تیره های کاج و نارنج در مجراهای لیزیژن و شیزوژن، در گلسرخ اسانسها به مقدار قابل ملاحظه ای درگلبرگها وجود دارند. دانشمندان معتقدند که این مواد ممکن است یا به طور مستقیم از تغییرات پروتوپلاسم و یا در اثر تجزیه شدن لایه های رزینی شده دیواره سلولی و یا در اثر هیدرولیز بعضی از گلیکوزیئیدهای مشخص بوجود آیند. درجه پخش این روغنها در گیاهان متفاوت می باشد. به عنوان مثال در گیاهان تیره مخروطیان در تمام بافتهای گیاهی وجود دارد، در صورتی که در گلسرخ فقط در گلبرگ، و در دارچین در پوست و برگ و در میوه چتریان فقط در پریکارب و در نعنائیان در تارهای ترشح کننده و برگها و سرانجام در یک نوع نارنج در گلبرگ و در نوع دیگر پوست آن یافت می شوند. اسانسها با انبه از نظر ترکیبهای شیمیایی متفاوت هستند، ولی در بعضی از خواص فیزیکی مشترک می باشند. اسانسها بویی مشخص و ضریب شکستی قوی دارند و در اکثر موارد روی نور پلاریزه موثر می باشند. قدرت چرخش اسانسها اغلب وسیله مناسبی جهت تشخیص آنها می باشد به طور مثال در  اسانس نعناع ترکیب منتول طبیعی چپ گرد است، ولی نوع مصنوعی آن راسمیک است و همچنین ترکیب کامفور طبیعی چپ گرد است، ولی نوع مصنوعی آن راسمیک است و همچنین ترکیب کامفور طبیعی چپ گرد است. ولی کامفور مصنوعی راسمیک می باشد. وزن مخصوص اسانسها کمتر از آب است و فقط تعداد محدودی از اسانسهای گیاهان وزن مخصوصی بیشتر از آب دارند. به طور کلی اسانسها با آب غیر قابل اختلاط می باشند، ولی می توانند بوی خود را به آب انتقال دهند و ایجاد آبهای مقطر مختلف نمایند. اسانسها در الکل، اتر، اتر نفت و اغلب حلالهای آلی محلول هستند. اسانسها به علت تبخیر در اثر مجاورت هوا در حرارت عادی، روغنهای فرار، روغنهای اتری یا اسانسهای روغنی نامیده می شوند. اسانسها به طور کلی بی رنگ هستند، به ویژه هنگامی که تازه تهیه شده باشند، ولی رنگ آنها در اثر مرور زمان به علت اکسیداسیون و رزینی شدن، تیره می گردد. بنابراین توصیه شده است که برای جلوگیری از این تغییرات اسانسها باید در مکان خنک، خشک، ظرفهای سربسته و پر و از جنس شیشه به رنگ دودی نگهداری شوند. اسانسها در اکل محلول بوده و به میزان کمی در آب حل می شوند. ساختمان شیمیایی آنها مخلوطی از استرها، آلدئیدها، الکلها، ستنها و ترپنها می باشد.

گزارش کارورزی اسانسگیری دانشکده کشاورزی گروه کشاورزی(گرایش گیاهان دارویی) کارآموزی دوره کاردانی اسانسگیری دانلود كارآموزي در مورد اسانسگيری

فهرست مطالب

مقدمه 1

معرفی 3 گیاه 4

1- اوکالیپتوس 5

2- اکلیل 20

3- بابونه 36

انواع بابونه 53

بابونه کبیر 54

بابونه رسمی 66

بابونه وحشی 72

بابونه رومی 83

بابونه زرد 89

فصل دوم 91

اسانسها 92

تقطیر ساده 101

شیمی اسانسها 105

آشنایی با انواع مبرد 110

انواع کلونجر 112

تقطیر با بخار آب 125

تقطیر با آب و بخار 128

سوکسله 129

اشکالات روش سوکسله

اسپکتروفتومتر 130

بازیافت کلروفرم 137

کاربرد اسانس 140

عوارض جانبی 144

جدول کارهائی که در این دوره انجام شده 147

منابع