موضوع : مرور بر زمینه های تاثیر فضای مجازی بر نظریه های ارتباطات
توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده ی پرینت می باشد.
چکيده
کارکردها و تفاوتهاي فضاي مجازي با ساير رسانه ها باعث شده که تصور شود عرصه علم ارتباطات در حال تجربه کردن يک تغيير بسيار اساسي است. در واقع گروهي از متفکران معتقدند اين تغييرات به ظهور نظريه هاي جديدي در حوزه علم ارتباطات منتهي خواهند شد. فضاي مجازي هم مثل ساير رسانه ها با انسان سر و کار دارد و نتايج تحقيقات جديد نشان داده که اثراتي که به اين رسانه نوظهور نسبت داده مي شود مبالغه آميز است. تحقيق در فضاي مجازي با استفاده از نظريه هاي موجود نشان مي دهد که اين نظريه ها براي فضاي مجازي هم تبيين هاي قابل قبولي ارائه مي کنند و بنابراين براي تحقيقات بعدي کافي به نظر مي رسند.در اين مقاله خواهيم ديد به دليل کافي بودن نظريه هاي موجود ارتباطي براي تبيين فضاي نوين رسانه اي ، فضاي مجازي با و جود تفاوتهاي ماهوي آن با ساير رسانه ها باعث نخواهد شد نظريه هاي عمده جديدي در عرصه علم ارتباطات ظهور پيدا کنند.
واژگان کليدي: فضاي مجازي ، اينترنت ، نظريه هاي ارتباطات ، فرهنگ مجازي
مقدمه
در فوريه سال 2006 تعداد کاربران اينترنتي در جهان از مرز يک ميليارد نفر گذشت. در فاصله سالهاي 2000 تا 2006 رشد تعداد کاربران اينترنتي در جهان بيش از200 درصدبوده است. آمار در مورد ايران کمي متفاوت است. بين سالهاي 2000 تا 2006 تعداد كاربران اينترنتي در ايران بيش از 3100 درصد افزايش يافته است و در حال حاضر به بيش از 5/11 ميليون نفر بالغ مي شود .
با اين توضيح مقدماتي بايد گفت مسئلهاي که در حال حاضر دانش ارتباطات با آن روبروست به نظريه پردازي در اين حوزه يعني ارتباطات مربوط ميشود.کارکردهاي نظريه براي علم، متخصصان رشته ارتباطات را بر آن داشته تا با توجه به كمبودهاي نظري موجود و تامين نظامهاي مفهومي قابل انطباق با اين تحولات، به نظريه سازيهاي جديد در اين حوزه بپردازند. در واقع در سنت دانش ارتباطات توسعه فناوري هاي ارتباطي هميشه با ايجاد نظريه هاي جديد ارتباطي همراه بوده است. اين مسئله فعالان عرصه دانش ارتباطات را وادار مي کند كه بيانديشند كه آيا با پيدايش فضاي مجازي ، نوع جديدي از نظرية هاي ارتباطي مورد نياز است؟
در اين مقاله ابتدا تاريخچه اي از پيدايش و همچنين گسترش فضاي مجازي ارائه خواهم داد و در ادامه فرهنگ مجازي را توضيح خواهم داد. پس از آن پديده هاي نوظهور در فضاي مجازي را بر خواهم شمرد. تفاوتهاي روانشناختي موجود ميان فضاي مجازي و رسانه هاي پيش از آن هم مورد بررسي قرار خواهد گرفت. در مرحله بعد با مروري بر روي ايده ها و نظريات مختلف و گاه متضاد نشان خواهم داد که حوزه ارتباطات با ظهور و گسترش فضاي مجازي چقدر در حوزة نظريهپردازي دستخوش تغيير و تحول شده و يا خواهد شد؟ سپس، به قابليت نظريههاي موجود ارتباطي براي اکتشاف، توصيف و تبيين در حوزه فضاي مجازي خواهم پرداخت و در پايان به سوال مطرح شده در عنوان مقاله پاسخ خواهم داد.
فضاي مجازي
وقتي صحبت از فضاي مجازي به ميان مي آيد مردم اغلب به كامپيوتري فكر ميكنند كه به اينترنت متصل است در حاليكه اين فقط بخش بسيار كوچكي از فضاي مجازي راتشكيل ميدهد. از نگاه ديويد بل (2001) فضاي مجازي فقط مجموعهاي از سخت افزار نيست بلكه مجموعهاي از تعاريف نمادين است كه شبكهاي از عقايد و باورها را در قالب داد و ستد بيت رد و بدل ميكنند.
فضاي مجازي درواقع نامي است كه تعداد زيادي از كاربردهاي امروز فناوري هاي جديد ارتباطي را دربر ميگيرد. اين نام نخستين بار بوسيله ويليام گيبسون در رمان نورومانسر (1984) ابداع شد (هولمز، 2005). همانطوركه كاترين هايلس (1996) نشان ميدهد ديدگاه گيبسون خودبخود به وجود نيامده بود و دگرگوني هاي مبتني بر فناوري انجام شده در دهه هاي 1980 و1990 نقش زيادي در ظهور اين اصطلاح داشت (به نقل از ويتاکر، 2004). فليشي (2002) نشان مي دهد كه ظهور فضاي مجازي در واقع درست بعد از پايان جنگ جهاني دوم و با راه افتادن موج فناوريهاي جديد كامپيوتري در فرم اوليه آن اتفاق افتاد (به نقل از ويتاکر، 2004).
عليرضا دهقان (1384) معتقد است فضاي مجازي يک شبکه گسترده جهاني است که شبکه هاي مختلف رايانه اي در اندازه هاي متعدد و حتي رايانه هاي شخصي را با استفاده از سخت افزار ها و نرم افزار هاي گوناگون و با قرارداد هاي ارتباطي به يکديگر وصل مي کند. فناوري هاي ارتباط راه دور اساس فضاي مجازي را تشكيل مي دهند (ويتاكر,2004). هر چند برخي از اين فناوري ها مانند تلگراف و تلفن در اوايل قرن نوزدهم اختراع شده بودند اما همه گير و ارزان شدن اين فناوري ها و بالارفتن توان فني آنها كه شرط اصلي ظهور فضاي مجازي است در چند سال اخير اتفاق افتاده است. ويتاكر در توضيح اين مسئله به رويداد تاجگذاري ملكه انگلستان اشاره مي كند كه حدود بيست ميليون نفر آن را از تلوييون تماشا كردند. در حاليكه تعداد تلويزيونها در انگلستان تا قبل از چند ماه مانده به مراسم 600000 دستگاه برآورد ميشد, دراين چند ماه تقريباَ همين تعداد تلويزيون درانگلستان خريداري شد. شيوع فناوري هاي ارتباطي درسالهاي بعد رفته رفته به شكل گيري وظهورفضاي مجازي منجر شد.
كلمه فضاي مجازي (سايبر اسپيس) از درون كلمه سايبرنتيكس كه در سال 1948 بوسيله نوربرت وينر ابداع شده بود پديد آمد. سايبرنتيكس علم نظريه كنترل است و در مورد سيستم هاي پيچيده بكار مي رود (ويتاكر, 2004). كليه سيستمهايي كه با روشهاي خودفرمايي اداره مي شوند در واقع سيستمهاي سايبرنتيكي هستند. گاهي اوقات كلمه سايبرنتيكس در معنايي غير از معناي اوليه آن مثلاً به معناي قانونگذاري و قانونمندي بكار ميرود (دامساير ,1993 و بير 1994). دليل اين نوع نامگذاري به پيچيدگي اين نوع قوانين مربوط مي شود. ارتباط واژه اي فضاي مجازي (سايبراسپيس) و سايبرنتيكس هم به مسئله پيچيدگي بر مي گردد.
ليندلاف (2002) ارتباطات كامپيوتري را بسيار متفاوت از ساير ارتباطات مي داند و معتقد است اينگونه ارتباطات بايد با يك روش شناسي متفاوت از بقيه روشها مورد تجزيه تحليل قرارگيرند. ليندلاف در اين مورد معتقد به يك رويكرد ساختار اجتماعي است. رويكرد ساختار اجتماعي عوامل غير انساني را هم در ارتباطات دخيل مي داند.
فهرست مطالب
عنوان:
چکیده
مقدمه
فضای مجازی
فرهنگ مجازی
پديده هاي جديد در فضاي مجازي
ويژگيهاي روانشناختي فضاي مجازي
انعكاس تغييرات معاصر در نظريه پردازي در ارتباطات
كاربرد نظريه هاي موجود در حوزة ارتباطات مجازي
نتیجه گیری
منابع