موضوع : طرح توجیهی پرورش گوسفند

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

مقدمه :
نياز انسان به پروتئين موجب شده كه دامهاي اهلي توسط بشر نگهداري و پرورش يافته و بخشي از نياز غذايي وي را تامين نمايند، گرچه در سالهاي اخير جايگزينهايي براي گوشت قرمز معرفي شده وليكن طعم ومزة گوشت كماكان اين محصول را بدون رقيب نگهداشته است. با عنايت به اينكه جمعيت دامي يك كشور  سرمايه ملي محسوب مي گردد تداوم توليد و استفاده صحيح از فراورده هاي آن حياتي مي باشد. بنابراين توليد گوشت قرمز بايد چنان باشد كه علاوه بر امكان تداوم توليد، صيــانت از جمعيت دامي كشــور را بعنوان يك سرماية ملي و استفادة بهيــنه از فـرآورده هاي آن را ميســر سازد.
 افزايش جمعيت كشور در سالهاي اخير و به تبع آن افزايش مصرف فرآورده هاي غذايي موجب شده است كه روشهاي سنتي استحـصال مواد غذايي اعم از كشاورزي و دامداري كارآيي خود را از دســـت بدهند. از ســـوي ديــگر با توجه به نياز حيــاتي انســـان به پروتئيـــن وهمچنين سياستهــاي دولت جمهـوري اســلامي مبني بر لزوم خودكفـايي و عدم وابستگـي به بيگانگان در تامين مواد غذايي اساسي مورد نياز شـــهروندان،درگام نخســت و دستـــيابي به بازار هاي خارجي منطـقه اي و فــرا منطـقه اي، در گام بعدي، بكارگيري روشــهاي علمي نوين اهميت روزافــزوني يافته اسـت.
 طرحهاي دامپروري خصوصا پرورش گاو و گوسفند با روشهاي علمي و درقالب واحدهاي صنعتي و نيمه صنعتي موجبات دستيابي به توليد اقتصادي و بهداشتي فراورده هاي دامي را فراهم مي آورد. با اجراي اين گونه طرحها علاوه بر تامين پروتئين دامي جوامع در حال رشد، راندمان توليد افزايش يافته و از امكانات بالقوه و بالفعل محلي و منطقه اي استفاده بهينه به عمل مي آيد مضافاً اينكه باعث ايجاد اشتغال مولد گرديده و سوددهي معقولي را براي سرمايه گذار در پي خواهد داشت. ضمن اينكه اين طرح داراي اين قابليت مي‌باشد كه در قالب تعاوني هاي بانوان به مرحله اجرا درآيد.
الف- شناخت پروش گوسفند و اهميت آن
فعاليت در زمينه پرورش گوسفند پيش از هر چيز مستلزم آگاهي به نكاتي اساسي كه ذيلا به شرح هريك از آنها مي پردازيم :
الف- شناخت گوسفند در رده بندي جانوري
گونه گوسفند اهلي ( اويس ائريس ) به جنس گوسفندان ( اويس ) و به خانواده تهي شاخان و به دسته نشخوار كنندگان و زير راسته زوج سمان و به راسته سم داران و به زير رده جفت داران و به رده پستانداران و به شاخه مهره‌داران در سلسله جانوري تعلق دارد . بايد توجه داشت كه بر خلاف (( گوسفند )) كه در جنس اويس قرار دارد (( بز )) به جنس كاپرا تعلق دارد و اين دو جنس كه هر دو در دسته نشخوار كنندگان مي باشند . چنان به يكديگر نزديك هستند كه طبيعي دانها در بررسي مربوط هيچگاه آنها را از همديگر جدا نمي سازند . با اين وجود از نظر اندام شناسي اختلافاتي بين گوسفند و بز وجود دارد . كه مهمترين آنها عبارت است از وجود ريش و فقدان غدد بين سمي و اختلامربوط به شاخ و اسكلت بدن در بز . بعلاوه در مقابل واكنشهاي حياتي آزادانه و بهتر از گوسفند عمل مي كند و در ستيز و گريز نيز نسبت به گوسفند برتري دارد .
ب- شناسايي قدمت گوسفند
نخستين نمودار تاريخي گوسفند در آثار پيكر تراشي و مجسمه سازي مصريها متعلق به چهار هزار سال قبل از ميلاد مسيح كشف گرديده است . آثار هنري كه بعداً بدست آمده مبين استفاده هاي اوليه از گوسفند است و اين آثار نشان مي دهد كه گوسفند در مزارع جديدالاحداث اطراف دره نيل ودر علوفه‌هاي گياهاني از تيره غلات به چرا مشغول مي باشد . مدارك تاريخي ديگر نشان مي دهد كه گوسفند قسمتي از نيازمنديهاي مردم بدوي و صحراگرد روزگاران قديم از نظر گوشت و پشم و پوست تامين مي نموده است . از طرف ديگر براساس نظريه برخي از مورخين آريايي‌هاي اوليه قومي بودند كه به اهلي كردن گوسفند مي پرداختند . بطوريكه سرزمين ايران را مي توان مهد اوليه گوسفند بشمار آورد . گوسفنداني كه امروزه در كنار بحر خزر وجود دارند و به نام محلي گوسفند دم دار زل معروف است احتمالا از نتايج مستقيم گوسفندان اوليه اي است كه توسط آرياييها در اين سرزمين پرورش داده مي شده است. بهمين علت معتقدند گوسفنداني كه در آن دوران در اختيار آرياييها بوده است جزيي از نژاد هاي وحشي بشمار مي رفته و گوسفند زل از باقيمانده هاي همين نژاد اوليه مي باشد . بعلاوه كاوشهايي كه در تپه سيلك نزديك كاشان انجام شده وجود گوسفندان را در سرزمين ايران در زمانهاي خيلي قديم و ماقبل دوران سنگي يا عهد حجر تأييد مي نمايد .
پ- منشأ گوسفندان اهلي
گوسفند اولين حيواني است كه بدست حدود 8 تا 10 هزار سال پيش بدست انسان اهلي شد است . بدون شك كوچكي جثه ، قابليت رام شدن و بهره دهي زياد از نقطه نظر توليد شير و گوشت و پشم و ساير فرآورده‌ها باعث شده است كه نظر انسان به حيوان جلب گردد و به اهلي كردن آن اقدام نمايد . ضمن اهلي شدن بر حسب خواسته‌هاي انسان و شرايط جغرافيايي متغير در اندام ظاهري گوسفند تغييرات فراواني حاصل شده و در نتيجه آن نژادهاي فراوان و متنوع بوجود آمده است . اين نژادها از نظر توليد گوشت ، رنگ، شكل، و شاخ طول وعرض دنبه كاملا از هم تفاوت دارند . نژادهاي مختلف از نظر رفتار توليد مثل و طول دوره آبستني و شيرواري نيز متفاوت هستند . گوسفندان اهلي بيشتر در نواحي معتدله متمركز شده‌اند و از نظر توزيع در نيمكره جنوبي فراوان تر مي باشند . اين حيوانات نسبت به تغيير شرايط جغرافيايي كاملا مقاوم بوده و در حال با محيطهاي مختلف خود را تطبيق داده است . در محيط با حرارت زياد معمولا پوشش بدن يا به شكل پشم ضخيم مثل نژادهاي ايراني و يا به شكل پشم بسيار ظريف مثل مرينوس است .
برخي از دانشمندان علوم حيواني معتقدند كه گوسفند اهلي از گوسفند وحشي اروپا و آسيا منشاء گرفته است .
ت- علل تكامل گوسفندان اهلي
بي ترديد زندگي انسان كنوني بدون حيوانات اهلي غير تصور است زيرا محصولات دامي بنحوي در زندگي انسان چه از نظر تغذيه و چه از نظر تغذيه و چه از نظر تهيه مواد خام براي پوشش مورد بهره برداري قرار مي گيرند . البته انسانهاي اوليه بعلت كمي جمعيت و در دسترس بودن شكارگاهها مدتها از اهلي نمودن حيوانات به زندگي خود مشغول بوده‌اند ولي بخاطر احتياج بيشتر تكامل فكر درصدد برآمده‌اند كه بر طبيعت محيط خود تسلط يابند . بدين ترتيب به اهلي نمودن حيوانات اقدام كرده‌اند .
در حال حاضر با توجه به افزايش جمعيت و احتياج روز افزون مردم انسان درصدد برآمده است كه ميزان توليد را هر چه بيشتر افزايش دهد . يكي از مسائلي كه در برنامه‌هاي پرورش و اصلاح نژاد گوسفند براي بهبود بخشيدن به وضع توليد اين حيوان مورد استفاده قرا مي گيرد موضوع شناسايي گوسفند است تا بتوان پس از قضاوت بهترين نمونه‌ها را براي توسعه بيشتر بعنوان والدين نسلهاي آينده به كار گرفت .
ث- مفهوم جديد پرورش گوسفند
امروزه پرورش گوسفند در اكثر نقاط دنيا به مفهوم صنعتي آن عمل مي شود و نژادهاي متعدد گوسفند بر اساس سازگاري با محيط در نقاط مختلف پراكنده مي باشد . پرورش گوسفند مانند ساير صنايع تحت تاثير بسياري از عوامل است كه مهمترين آنها عبارت از چگونگي سياست ملي و بين المللي – عرضه و تقاضا – مواد جايگزين پشم(مانند الياف مصنوعي ) و رقابت هاي مربوط به زمين و كار و سرمايه در داخل يك كشور يا منطقه مي باشد .
چ – مفهوم پرورش گوسفند در ايران
ايرانيان باستان با گوسفند آشنا بوده و از آن به عنوان يك جانور اهلي پاك نامبرده‌اند . بايد خاطر نشان ساخت كه در كتاب برهان قاطع آمده است كه كلمه گوسفند در اوستا به شكل گوسپنتا و در زبان پهلوي به صورت گوسپند به كار رفته و اين كلمه مركب از دو واژه ( گو ) به معني جانور اهلي سودمند و سپند يا ( اسپنتا ) به معني مقدس و بطور كلي به معناي جانور اهلي پاك ذكر شده است .
گدشته از موقعيت منطقه اي و شرايط آب و هوا و وجود مراتع با درجات مختلف كه موجبات علاقه مردم ما را نسبت به گوسفند داري فراهم ساخته است ساكنين كشور ما به سبب عرف و عادت و هم توجهي كه در قرآن به مناسبت قرباني كردن به گوسفند شده است مصرف گوشت آن را به مصرف گوشت ساير حيوانات ترجيح مي دهند .
به همين جهت در ايران هدف از گوسفند داري بيشتر توليد گوشت بوده و ساير فرآورده‌ها در درجه دوم اهميت قرار دارد . به علاوه بايد يادآور ساخت كه پرورش گوسفند در بيشتر مناطق ايران با پرورش بز همراه است و هميشه نسبت معيني از تركيب گله را بز تشكيل مي دهد . گوسفند داران ايراني به علت عدم اطلاعات فني و هم در گذشته به علت مواجهه با سياستهاي اقتصادي و دامپروري گوسفندان نوع گوشتي را با ساير انواع مخلوط كرده‌اند و اين امر سبب شده است كه متاسفانه اغلب گوسفندان ايران اصالت اختصاصي خود را از دست داده و بصورت انواع ناخالص در آيند در صورتي كه با آگاهي از موازين علمي پروش گوسفند مي توان افراد مناسب گله را به منظور معين انتخاب و آنها را براي پيش برد هدف اوليه مورد استفاده قرار داد .در ايران حدود 28 ميليون رأس گوسفند به صورت گله هايي بع ابعاد مختلف وجود دارد با توجه به عرصض جغرافيايي ( بين 25 و 40 درجه عرض شمالي ) كه معرف آب و هواي معتدل است سرتاسر ايران بايد داراي نسبتاً‌ متعادلي باشد ولي به واسطه سلسله جبالهاي عظيم و ويژگيهاي جغرافيايي تقريباً همه نوع آب و هواي معتدله و سرد سيري و گرم سيري و غيره را مي توان در آن مشاهده نمود . دامنه هاي سلسله جبال زاگرس در جنوب غربي و مركز و سلسل جبال البرز در شمال ايران محلهاي  مناسبي براي پرورش گوسفند در ايران است .
خ – تحولات پرورش گوسفند و عوامل موثر در آن
با تغييراتي كه در موضع اقتصادي دنيا بعد از جنگ جهاني دوم و بويژه در دهه اخير پديدار گشته است تحولاتي نيز در وضع پرورش گوسفند در بعضي ممالك حاصل گرديده است در بسياري از ممالك دامپروران از دايره پرورش ، گوسفند خارج شده و به انجام ساير فعاليتها سوق داده شده اند در بعضي ممالك نيز كه داراي شرايط عمومي مساعد براي پرورش گوسفند بوده اند تعداد گوسفندان در سطح كشور افزايش داشته است در ايران به علت موجود شرايط خاص و قطبي شدن قدرت در گذشته ما شاهد تحولات در وضع دامپروري به بخصوص پرورش گوسفند بوده‌ايم و در مجموع كليه نيروها در جهت ايجاد محدوديت در ابزار توليد محصولات دامي كار مي كرده است .
شايد بتوان كاهش شديد گوسفندان نژاد قره گل در خلال سالهاي 37 تا 1339 را بعلت افزايش مصنوعي قيمت پوست بره قره گل دانست .
مسئله اصلاحات ارضي و به اصطلاح زمين دار شدن كشاورزان و سپس مسئله جنگلباني و ظاهر سازي هايي مربوط به احياي مراتع و به دنبال آن قرق مناطق مناسب به منظور جلوگيري از پر شدن سدها ضربه‌هايي است كه بر پيكر صنعت پرورش گوسفند وارد آمده است . از طرف ديگر اتاق هاي اصناف بدون وجود هيچ گونه صلاحيتي با كم نگه داشتن قيمت گوشت و به اصطلاح در جهت حمايت از مصرف كننده و افزايش تدريجي قيمت علوفه موجب گرديدند كه پرورش دهندگان گوسفند كار خود را تعطيل نمايند بدين ترتيب پيكره پر شكوه صنعت پرورش گوسفند به شدت آسيب ديد و بالاخره منجر به اين شد كه ساليانه بيش از چند ميليون گوسفند وارد ايران شود و توليدات داخلي روز به روز كاهش يابند .
ذائقه مردم ايران با توجه به سنت هاي مذهبي نسبت به گوشت ساير دام ها ميل زيادي به گوشت گوسفند دارد به همين منظور از نقطه نظر تهيه بازار فروش هيچ گاه دچار مشكل نمي گرديده ولي آن چه مهم مي باشد تعيين قيمت عادلانه است كه موجب تشويق دامدار مي گردد . امكانات جعرافيايي مناسب از نظر وضع چرا و آب و هوا عوامل مناسبي براي تثبيت و يا افزايش تعداد گوسفند در كشور به وجود مي آورد . محاسن پرورش گوسفند و مجموعه عوامل نامبرده باعث شده است كه ايران در گذشته همواره از حداقل تعداد گوسفند همراه با مشكلات مربوط به برنامه ريزي در اين زمينه برخوردار باشد بديهي است كه بر اساس تحولات اخير اين اميد وجود دارد كه به صنعت پرورش گوسفند در جهت بهبود و توسعه هر چه بيشتر توجه لازم و ضروري به عمل آيد و بدون ترديد برخورداري از يك سلسله برنامه هاي اصولي از نظر اصلاح نژاد گوسفند به امر پرورش آن كمك شاياني خواهد كرد .
فهرست مطالب
فصل اول    1
پرورش گوسفند و اهمیت آن    1
مقدمه :    1
الف- شناخت پروش گوسفند و اهميت آن    3
الف- شناخت گوسفند در رده بندي جانوري    3
ب- شناسايي قدمت گوسفند    4
پ- منشأ گوسفندان اهلي    5
ت- علل تكامل گوسفندان اهلي    6
ث- مفهوم جديد پرورش گوسفند    7
چ – مفهوم پرورش گوسفند در ايران    7
خ – تحولات پرورش گوسفند و عوامل موثر در آن    9
د- محاسن و معايب پرورش گوسفند    11
فصل دوم    15
توجيه اقتصادي طرح    15
زمين :    15
الف – 2 ) محوطه سازي :    15
الف – 3 ) ساختمانها:    16
الف – 4 ) ماشين‌آلات:    17
الف – 5 ) تاسيسات:    18
الف – 6 ) وسايل نقليه :    19
الف – 7 ) تاسيسات اداري:    19
الف – 8 ) هزينه‌هاي قبل از بهره‌برداري :    20
جمع كل سرمايه گذاري ثابت    20
ب- هزينه هاي جاري :    21
ب – 2 ) حقوق و دستمزد :    22
ب – 3 )هزينه نگهداري و تعميرات :    23
ب- 4 ) هزينه استهلاك :    24
ب- 5 ) سوخت و انرژي :    25
سرمايه در گردش    26
ج – فروش(طي يك دوره ):    27
برآورد هزينه هاي عملياتي و غير عملياتي    28
پيش بيني مالي طرح    28
محاسبه دوره برگشت سرمايه:    29
محاسبة كارمزد وام    30
جدول بازپرداخت اصل و كارمزد تسهيلات :    31
فصل دوم    32
پرورش گوسفند    32
روشهاي پرورش گوسفند    32
اول- روش پرورش گوسفند نژاد خالص    32
روش پرورش گوسفند به طريقه آميخته گري    34
روش پرورش گوسفند در مزرعه    35
چهارم- پرورش گوسفند به روش چراي آزاد    36
روش هاي پرورش بره    37
جدول احتياجات اضافي بره هاي شيري به مواد غذايي در روز    51
فصل سوم    64
گله داري و پرورش گوسفند در ايران    64
الف- انواع معروف گوسفندان ايران و توليدات آنها :    65
1. پرورش گوسفند به روش چراي آزاد :    65
2. پرورش گوسفند به روش نيمه آزاد    67