ريشه ها و منابع پست در اعمال قرون و اعصار گذشته نهفته است. در كشورهاي باستاني مانند چين، ايران، مصر، يونان، امپراطوري روم اثري از پست را مي بينيم كه از يك نوع سيستم ارتباط افكار يا پيغام آوريهاي كتبي و شفاهي است كه اساس و سازمان آن را مرداني تشكيل ميداده اند كه با استفاده از چاپارخانه هاو اسب هايي كه در مسير راه قرار مي گرفته اند وظايف خود را انجام مي داده اند. بدين سان پست درآن زمانها فقط وسيله اي انحصاري در اختيار پادشاهان وشاهزاده گان بوده كه به ناچار مي بايستي اواخر خود را در دورترين نقاط قلمرو كشورشان ابلاغ نمايند. صومعه ها و كليساها نيز به نوبه خود به برقراري سرويس مخصوص به خود همت گماشتند و دامنه انشعابات اين سرويسها به همان اندازه ايكه مذهب توسعه مييافت، گسترده مي شد بالاخره تحت تأثير فعاليت اصناف و پيشه وران و هنگامي كه بنياد زندگي اجتماعي وجود خود را به هم رسانيد ، فقط اين دسته از مردم يعني اصناف و پيشه وران به وسيله پستي كه در اختيار پادشاهان و صومعه ها و كليساها بود، توانستند احتياجات ارتباطي خود را مرتفع نمايند.
اين تشكيلات مقدماتي پست كه تقريباً حالتي نيمه دولتي و نيمه خصوصي داشت تا قرون وسطي دوام يافت، ولي به زودي معلوم شد كه اين تشكيلات ابتدايي و محدود قادر نخواهد بود احتياجات جامعه اي را كه دائماً در حال تحول به سر مي برد برآورده سازد، از طرفي اختراع چاپ كه كم كم آموزش و تعليمات همگاني را در قشرهاي مختلف مردم گسترش ميداد، باعث افزايش مستمر مبادلات گرديد. تحت تأثير چنين نيازهايي ، پست راهي جز توسعه و گسترش نداشت. اختراع كشتي هاي بخار و به وجود آمدن راه آهن، براي پست تحول و دگرگوني ديگر را در برداشت. در اين زمان ادارات پست اين واقعيت را درك كردند كه بر اي تسريع در امر مبادلات بين المللي خود در سطحي برابر و موازي با وسايل موجود حمل و نقل چاره اي جز ساده كردن تشريفات و بخصوص يكنواخت و كم كردن نرخهاي پستي خود ندارند. در اين راستا اشخاص زير اقدامات مهمي را انجام دادند. كه منجر به سازماندهي پست بين الملل گرديد:
1)رولاند هيل (ابداع مستمر)
2)فن هرفلوت؛ مطالعاتي داير بر اتخاذ نرخهاي بين المللي ساده و يكنواخت شده بودن در نظر گرفتن هزينه ترانزيت ارائه كرد.
3)فالوئل دوياسي؛ ايجاد يك مجمع پستي جهاني به منظور وضع تعرفه ها و نرخهاي پستي ساده يكنواخت (1855)
4)مونتگمري بلر: پيشنهاد تشكيل كنفرانس پاريس درسال 1862
5)هنريخ فن استفان ؛ موفق ترين شخصيت متحول كننده پست بين الملل مي باشد كه به پيشنهاد وي كنفرانس بين المللي پست در 15 سپتامبر 1874 در شهر برن (سوئيس) با حضور 22 كشور برگزار شد كه در تاريخ 9 اكتبر همان سال يك قرارداد پستي به امضاء رسيد كه در اين قرارداد تأسيس يك اتحاديه پستي جهاني نيز در نظر گرفته شده بود به همين مناسبت ، 9 اكتبر مطابق با 17 مهر به عنوان روز جهاني پست انتخاب گرديد. پس از تأسيس اتحاديه پستي جهاني (UPU) در سال 1874، ايران نيز به عنوان بيست ونهمين كشور عضو در سال 1877 م. به اتحاديه مذكور ملحق گرديد. در حال حاضر 190 كشور در اتحاديه عضويت دارند . مقر اين اتحاديه و نهادهاي دائمي آن در شهر برن (سوئيس) قرار دارد. طبق ماده يك اساسنامه اتحاديه، كشورهايي كه تحت عنوان UPU اين اساسنامه تأييد كرده اند، يك قلمرو و واحد پستي را براي مبادله متقابل پست نامه ها تشكيل مي دهند. آزادي ترانزيت در سراسر قلمرو اتحاديه تضمين شده است. در واقع هدف اتحاديه تأمين سازمان و اعتلاي سرويسهاي پستي و مساعدت در جهت گسترش همكاريهاي بين المللي است. علاوه بر آن اتحاديه مذكور در حدود امكانات براي كمكهاي فني پستي مورد تقاضا كشورهاي عضو تشريك مساعي مي نمايد.
زبان رسمي اتحاديه طبق اساسنامه اتحاديه زبان فرانسه مي باشد و زبان انگليسي نيز در سال 1994 به عنوان زبان كاري اتحاديه تعيين شد و اكثر اسناد و مدارك اتحاديه به زبانهاي اسپانيولي – پرتغالي – انگليسي – عربي – روسي ترجمه ميشود و هزينة خدمات ترجمه توسط گروه زباني درخواست كننده تقبل ميشود.
تعريف پست:
براي پست تعاريف زيادي شده كه هر يك از آنها بيانگر تمام يا قسمتي از فعاليتهاي پست مي باشد كه چند نمونه از آن در زير آمده است.
1)پست عامل ارتباط كتبي بين انسانها است.
2)پست يك شبكه رابطه بين كليه امور هر جامعه است.
3)پست يك وسيله ارتباطي ارزان قيمت و بسيار مهم داخلي و بين المللي است.
4)پست يك شبكه رابط بين كليه امور هر جامعه است كه در امر جا به جايي مراسلات و افاضات و پول وساير اوراق بهادار و هر گونه مرسوله اي كه مجاز به حمل و نقل آن باشد فعاليت مي كند.
كلمةپست:
از نظر لغوي ، واژه پست از كلمه سانسكريت Postas «پوستاس» به معني ثابت مي باشد كه بعدها به زبان لاتين منتقل شده و در معني و لفظ دگرگون گشته و به لغت Posta مشتق از اسم مفعول Positus به معني امانت گذاردن مبدل شده اين كلمه در زبان يوناني به صورت پيستولي استعمال شده و در زبان ايتالي نيز به صورت Poste به كار برده مي شود.
عمليات مهم پست:
اداوات پست براي انجام خدمات خود چهار عمل مهم كه به «چهار عمل اصلي پست» معروف است انجام ميدهند كه عبارتند از:
-ارسال مرسولات به مقاصد مربوطه
-توزيع مرسولات به نشاني گيرندگان در مقصد
كليات:
-شركت پست جمهوري اسلامي ايران كه در اجراي يك قانون تشكيل آن مصوب 3/8/1366 مجلس شوراي اسلامي به مدت نامحدود تأسيس گرديده و اختصاراً شركت ناميده مي شود.
-شركت سهامي است كه داراي استقلال مالي بوده و با توجه به وظايف ، حقوق و اختيارات مقرر در قانون مذكور و قوانين و مقررات پستي، به موجب اساسنامه و مقررات مربوط به شركتهاي دولتي و قانون تجارت اداره مي شود.
مركز اصلي شركت تهران است و براي انجام وظايف خود ميتواند در هر نقطه از كشور شعب يا نمايندگيهائي تأسيس و يا عندالقتضاء نسبت به انحلال آنها اقدام نمايد.
سرمايه اوليه شركت پنج ميليارد ريال است كه به پنجاه هزار سهم يكصد هزار ريالي تقسيم مي شود و كليه سهام آن متعلق به دولت خواهد بود.
موضوع فعاليت شركت عرضه خدمات و عمليات پستي در تمام مراحل آن با استفاده از آخرين پيشرفتهاي تجربي و تكنولوژي ارتباطات و انجام كليه امور مطابق با شرح وظايف مندرج در ماده 4 قانون تشكيل شركت مي باشد.